Năm cũ, cần rời bỏ gì? Nghiêm túc tự kiểm thảo, để
1- Ngôn và hành sai lầm của chính tôi: phản tỉnh
2- Kẻ khác nghĩ và nói bậy về tôi: cho rớt lại sau lưng
3- Cắt bỏ mối quan hệ suy đồi, mục tiêu nhỏ lẻ vô bổ
4- Thành quả, dù chỉ với cái nhỏ nhất: vui và quên
Năm mới, [tiếp tục] thói quen gì?
Continue readingDân tộc tính là gì?
[1] Einstein cợt rằng, nếu thuyết tương đối của tôi được chứng minh, thì Đức bảo tôi là người Đức, còn dân Pháp khẳng định tôi là công dân thế giới. Bằng không, Pháp kêu tôi là tên Đức Quốc xã, còn người Đức thì nhất định tôi Do Thái.
Tôi có chuyện khác.
Người Đức [Freud chẳng hạn] nằm mơ thì đem giấc mơ ra phân tích – tổng hợp để dựng lên lâu đài triết học. Cham nằm mơ sáng dậy coi mình còn nợ nần gì với Yang không để còn lo trả nợ. Chớ người Việt liền giải giấc mơ rồi chạy ngay ra chợ đánh đề.
Continue readingCầm lon bia dễ hơn cầm cuốn sách
Chê bai người khác dễ hơn tự phê chính mình
Tụm ba tụm tư tán gẫu khoái hơn ngồi cô độc suy tư
Than thở dễ hơn nỗ lực
Buông xuôi, bỏ cuộc dễ hơn tìm lối đi mới
Ngủ nướng khỏe hơn dậy sớm thể dục
Chơi bởi sướng hơn học tập
Làm thơ sướng hơn viết tiểu thuyết
Làm quan dễ và sướng nhất…
Sau tút “Giải trí đầu tuần. Học khiêm tốn được như… Inrasara, chắc chắn bạn sẽ thành công!”, tôi xin nghỉ 1 tuần. Y hẹn, sáng nay tôi trở lại…
Nghỉ, để làm chuyến hành phương Nam.
Kosala, tên tiếng Việt là Trà Kha [dùng đặt tên cho Út tôi], mảnh đất đèo heo vùng sâu thuộc tỉnh nghèo Trà Vinh chúng tôi lạc về buôn bán và trọ, 34 năm trở lại, người vắng hoe.
Đó là mùa thu năm 1989, cũng là tháng và năm nàng Ngọc Trinh ra đời! Ngày đầu 30-1-2024, tôi xuống xe ở Nhà Bia thị trấn Tiểu Cần, quê em-Ý! Ngày cuối, 2-2-2024, lại rơi đúng vào ngày em-Ý được mang ra xét xử!
Continue reading[Phụ lục: Cuộc chiến của tôi]
Gặp các bạn trẻ Cham, tuổi trên 30, câu hỏi của tôi: Triết lí sống của bạn là gì? Và đâu là mục đích cuộc đời bạn, nói khác đi – bạn MUỐN gì, muốn một cách nghiêm túc? Cụ thể hơn, bạn muốn trở thành con người như thế nào, và sẽ lan tỏa cái gì?
Cuối cùng bạn chuẩn bị gì, và đã sẵn sàng cho MUỐN đó chưa?
Thơ thuở trai tráng “Đoản thi thứ hai dành cho con”-1982:
“Sự thất bại không là gì cả
khi con muốn khai phá con đường riêng con
mặc thành công dễ dãi của kẻ đang bước theo lối mòn thiên hạ”
Continue readingKhoe thành tích ư? – Tuổi này mà còn làm thế, có mà kh[ờ]ùng.
Đưa ra bài học cho người đời ư? – Có, nhưng chỉ là thứ yếu. Mà chủ yếu là, tìm HẬU DUỆ.
Như Nietzsche nói đầy hình ảnh: Mặt trời Zarathoustra lên đỉnh và dần xế bóng, ánh nắng càng lúc càng rực, chiếu vào mọi miền xó xỉnh – để soi tìm những đứa con còn mê ngủ hay lạc lối.
Tôi cũng thế! Đùa [mà thật] rằng…
Continue reading[hay. Tội nghiệp nhà văn VN]
Bởi ta không tranh với ai, thế nên không ai tranh [nổỉ] với ta – Lão Tử. Tôi biết vài nhà văn rất có tài, giá ta bớt thói tật thị phi đi và thêm tinh thần bất tranh, họ lớn là cái chắc!
Tôi bất tranh thế nào? Kể hầu bạn đọc giải trí.
Nói chuyện tương lai trước.
Continue readingSokrates: Bộ óc lớn thảo luận về ý tưởng, kẻ trung bình bàn luận về sự kiện còn tâm hồn non yếu chuyên thị phi về con người.
Khác với Cafés in Paris, ở Việt Nam – tôi nói vui, đa phần nhà văn ta gặp nhau hiếm khi việt vị khỏi 3 thứ: Chê bai [chứ không phải phản biện người] chính quyền, nói xấu nhau [kẻ vắng mặt là chính], cuối cùng quay lại chuyện đời tục lụy.
Thị phi ác khẩu đã đành, ngay cả khi ta nghe và tin kẻ thị phi, ta thành tòng phạm. Do sự tò mò của thứ tâm hồn suy đồi, cả bởi yếu đuối của ta nữa.
Continue readingSE ĐƯA
Nắng vắt kiệt những núi đồi trơ đá
Gió hanh khô bào mòn nhẵn tinh vân
Em thoáng hiện dưới bóng mây hạ lướt
Chầm chậm đi năm tháng bỗng xa gần
Continue readingMột bạn văn kể, chàng bạn thơ thân thương của tôi kêu với ảnh rằng, Sara điên nặng rồi, suốt ngày viết về mình. – Chính xác!
Việt Nam không quen với tự truyện, mà thường là hồi kí, và ngay món này ta cũng hiếm nữa. Sống để dạ, chết mang theo – khôn đáo để. Hồi kí, khi ta kết đời, tự truyện thì khác – xong một đoạn đời, có thể 30-40 ngoảnh lại. Tôi đã đọc vài tự truyện của ngôi sao và HLV bóng đá Anh, vô cùng thú vị.
Tại sao cần tự truyện? Cuối thời Pháp thuộc, 7 sinh linh Cham palei Pabblap bị giết oan, Cham biết, thầy Nguyễn Văn Tỷ biết và hứa cuối đời sẽ viết kể lại cho con cháu làm bài học. Tôi nói:
Continue reading