Hôm qua giỗ năm chú Đạt Chữ, anh em lâu ngày gặp mặt, vui đáo để. Mà dân Chakleng, chuyện xã hội với cộng đồng luôn chiếm ngôi đầu. Ở đó có vấn đề chức sắc tôn giáo Cham, cả chuyện ngủ nghê của tuổi già nữa.

Mỗi tối, anh được 2 tiếng rồi cứ trằn trọc, chú đi qua 3 tiếng đã là đỉnh. Ngán nhất là mắt cứ thao láo mở mà không biết làm gì. Đã vận dụng bài xoa bóp, bấm day huyệt này nọ, nhưng có lẽ do chưa đúng, chưa đủ, tâm chưa thoát nỗi trần ban ngày để nó ám ảnh nhảy nhót như loài khỉ, hoặc chỉ thuần do cơ địa.

“Học không chán”. Dẫu sao học kiến thức thì dễ, học làm người mới khó.

Đạo sĩ Minh Tuệ, tôi học ở ông nhiều hơn bất kì con người nào tôi từng gặp, từng sống với. Lời lẽ như tầm thường mà đầy trí tuệ, tưởng giản đơn mà thẳm sâu, siêu vượt. Ở mỗi bài học, tôi sẽ kể chuyện thực tôi kinh qua, để ai có tai thì nghe, có tâm thì học. Karun & Thuk siam!

Ở anh Long trong đối thoại với đạo sĩ Minh Tuệ, và từ một bạn thơ.

Tháng 7 vừa qua…

Hành giả Trần Thanh Long từ Sài Gòn lên Gia Lai tìm gặp và được gặp đạo sĩ Minh Tuệ – là chuyện hiếm. Anh hỏi, con đã từ thiện nhiều, thầy có điều gì chỉ bảo thêm không? Minh Tuệ nói: “Anh từ thiện lớn cỡ nào, cũng không bằng anh BỐ THÍ GIỚI CHO CHÍNH ANH.”

[Hiểu, tự tri để cùng tiến]

Tút “Giải trí cuối tuần. Người Việt thông minh hơn các dân tộc khác”, có bạn còm: rằng người Việt thông minh thiệt chớ không đùa, trong khi dân Tây còn rất lạc hậu, thì “500 TCN số lượng đồ đồng ở Việt Nam còn nhiều hơn cả Châu Âu, nghĩa là công nghệ và kỹ thuật đã rất cao rồi!”

1. Nói chuyện xưa thì xa xưa lắm. Ừa thì cứ cho là chuẩn không cần chỉnh.

Tút “7 loài tuổi trẻ”, Paka Raja còm “nếu cei Sara có tút về tuổi già nữa thì thật tuyệt”. Ừ, thì tút, nhưng tôi không phân loài nữa, mà là khác. Nêu vấn đề sinh lực, qua câu hỏi: “Ở tuổi xế bóng, cuộc chơi có còn tiếp diễn?” – Nhìn chung, đại bộ phận: không.

“Ngày mai trong đám xuân xanh ấy

có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi” (Hàn Mặc Tử).

[Thuật nhi bởi Sara]

Inrasara, Sổ Ghi, 1982:

“Thật hiếm hoi tuổi trẻ hôm nay chịu nghe trong im lặng hơn là ba hoa ồn ào. Càng hiếm hoi hơn nữa con người tuổi trẻ của ngày hôm nay chịu suy tư trong cô độc hơn là thích làm nổi bật mình nơi đám đông. Nếu có sinh linh như thế, chắc chắn hắn không phải quái thai của tuổi trẻ, mà là tuổi trẻ cư trú ở chiều kích sâu thẳm hơn.”

Thấy khó, chùn bước – ta đổ lỗi; làm dở chừng rồi bỏ, ta đổ lỗi; thất bại, ta đổ lỗi. Luôn luôn có cái gì đó cho ta đổ lỗi. Lỗi không vì, bởi ta mà thuộc về ai đó ngoài ta. Cha mẹ, anh chị em không hỗ trợ, môi trường tồi tệ này, đám thằng mất dạy kia, hội đoàn bảo thủ nọ, vân vân.

Cuối năm ngoái, tám chuyện với một Cham có học, bất chợt ấy kêu: Anh Trạm nổi tiếng đến thế rồi, còn mong gì nữa.

Mèng, chả hiểu luôn! Lẽ nào mọi mọi tôi làm đều trông chờ sự nổi tiếng, nghĩa là được dư luận công nhận. Chớ họ không công nhận thì sao? Tôi buồn tôi chán tôi rời bỏ để lao vào việc khác dễ nổi tiếng hơn ư?

Về làm, có 3 loài: [1] Không thích, nhưng vẫn hì hục để kiếm tiền lo cho đời sống, [2] Làm, bởi lí tưởng hay để cầu tiếng (công và danh), và [3] Làm, vì yêu thích và nhất là – vui.

Tút về “tuổi trẻ”, bạn Hoàng Dự còm: “Dạ thưa chú, chú có giải pháp hay định hướng nào cho mục [4] được không ạ… Con xin cảm ơn chú!”

[Mục-4. “Không được thời thế ưu đãi, nhìn đâu cũng thấy tiêu cực, tương lai mơ mơ hồ hồ, tuổi trẻ mang tâm lí bỏ cuộc, đời tới đâu hay tới đấy”].

Không là nhân vật có vai vế thế nên tôi không tự gánh trọng trách định hướng, tôi cũng không đưa ra lời khuyên dạy đời nữa, mà từ trải nghiệm riêng, tạm nêu vài ý gợi mở.

[1] Thứ nhất là tuổi trẻ sống ảo, như thể tự vuốt ve, xoa bóp.

[2] Tuổi trẻ đồng lõa, khi ông bố quan to lương ba cọc ba đồng mà đi xe sang, ở biệt thự, tiền đô gửi ngân hàng nước ngoài… ta không dám hỏi, tiền bố lấy ở đâu lắm thế, nếu không phải “ăn tiền nhân dân” [chữ dùng của bạn văn Nguyễn Đình Bổn]? Không phản tỉnh, mà ta vô từ xài, vô tư ưỡn ngực với đám bạn… đích thị thuộc loài đồng lõa.