Văn chương & Tư tưởng II-30.

Nhưng thế nào là bản sắc? Bản sắc có phải quay nhìn lui về quá khứ hay đi giật lùi về nguồn? Còn phải đi tới đâu mới gặp nguồn như là nguồn? Hỏi ngôi tháp Chàm kia có bao nhiêu phần trăm là Ấn Độ, bao nhiêu là Chăm? Nó được người Ấn mang tới hay do một tay nghệ sĩ Chăm nào đó nổi hứng khênh về, không là vấn đề. Nhưng muốn được là tháp Chàm, người nghệ sĩ đã phá nhiều, rất nhiều (tiếp thu sáng tạo – như hôm nay chúng ta dễ dãi nói thế). Trong hành động phá này, vô thức (bản sắc cũ) và ý thức (tài năng nghệ sĩ) cùng có mặt. Tài năng cá nhân càng lớn thì phần phá càng vượt trội. Một khi có đột biến trong sáng tạo, chúng ta gọi đó là thiên tài.
Như vậy, bản sắc chính/ đa phần là cái gì đang chuyển động hình thành chứ không/ ít là cái đã đóng băng. Mà muốn làm nên bản sắc, con người sáng tạo phải thật sự dũng cảm. Biết và dám khênh về đã là dũng cảm, dám và biết phá càng dũng cảm trăm lần hơn.
Bởi mãi lo khư khư ôm lấy kho bản sắc (cũ), chúng ta đã tự cách li và cô lập mình với xung quanh.
Inrasara, “Thơ dân tộc thiểu số Việt Nam, từ một hướng nhìn động”, Song thoại với cái mới, 2008.

Giải thưởng cần hướng về phía mới, phía tương lai

Tạp chí Văn hóa Dân tộc, 1-2010.

1. Chất lượng giải thưởng thơ VHNT các DTTS năm 2009 như thế nào, thưa ông?
Inrasara: Việc chọn 3 tập thơ vào Giải năm nay là đạt yêu cầu, không thể khác hơn. Bùi Nhị Lê qua tập Hát quanh bếp lửa viết đều tay nhưng chưa có bài nào nổi bật. Còn tập thơ Bạn với cỏ cây của Hồ Thủy Giang đoạt Giải C thì ngược lại, tôi đánh giá cao tập này, tiếc là ở đó bài hay và chưa hay không đều. Giải cao nhất (hạng B) được trao cho tập thơ Sông Cầu đang chảy đâu đây của Lưu Thị Bạch Liễu, tôi có lối nhìn khác Continue reading

Thành ngữ Chăm 02

Mỗi kì 10 thành ngữ Chăm sẽ được đăng lên Inrasara.com đều đặn, có chú thích cần thiết. Tất cả đều được trích từ công trình sưu tầm – nghiên cứu của Inrasara, Văn học dân gian Chăm – Ca dao, Tục ngữ, câu đố, In lần thứ nhất: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 1995.In lần thứ hai: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 2006.
Kính mời bà con và bạn đọc tham khảo và góp ý kiến.
Inrasara.

11. Akauk mưng pasei, drei mưng tali
Đầu sắt thân đá. Continue reading

Văn chương & Tư tưởng III-23.

Thi sĩ có một mùa / Ra quả
Lại có một mùa / Rụng lá / Tàn thơ
Rồi đến mùa cuối mùa
Tuyệt tự / Cành khô / Trơ nhánh gỗ
Gió thổi suốt mùa không gặp hoa nào cả
Thế còn hơn nhà thơ bốn mùa
Ra hoa bằng mọi giá / Hoa… hoa… hoa…
Chế Lan Viên, Di cảo thơ III.

Thành ngữ Chăm 01

Mỗi kì 10 thành ngữ Chăm sẽ được đăng lên Inrasara.com đều đặn, có chú thích cần thiết. Tất cả đều được trích từ công trình sưu tầm – nghiên cứu của Inrasara, Văn học dân gian Chăm – Ca dao, Tục ngữ, câu đố, In lần thứ nhất: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 1995.In lần thứ hai: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 2006.
Kính mời bà con và bạn đọc tham khảo và góp ý kiến.
Inrasara.

1. Akauk Ia Ru, iku Ia Trang.
Đầu nơi Tuy Hòa, đuôi tận Nha Trang. (Dài dằng dặc).

2. Akauk ka hacih labar
Đầu chưa sạch nhờn
= Chưa ráo máu đầu. Continue reading

Mỗi tuần một chân dung 02: Lê Vĩnh Tài

Để độc giả làm quen với với sáng tác thơ ca Việt đương đại, từ tháng 11-2009, báo Thể thao & Văn hóa cuối tuần đề nghị Inrasara chọn một khuôn mặt thơ, mới lạ càng tốt, và tuyển 1-2 bài thơ tiêu biểu với lời bình ngắn gọn. Đến nay tôi đã chọn giới thiệu 6 người. Do mục này không được đưa lên website của Thể thao & Văn hóa, nên Inrasara.com xin dành phần làm nhiệm vụ. (Lưu ý, bài chỉ được post lên sau một tuần báo giấy phát hành).
*

Sinh năm 1966 tại TP Buôn Mê Thuột. Từ 1991 đến 2004 đã in ba tập thơ, nhưng chìm nghỉm giữa bao nhiêu tập thơ khác của những người cùng thời. Mãi khi Vỡ ra mưa ấm do NXB Văn nghệ in năm 2005, Lê Vĩnh Tài mới định hình giọng điệu Continue reading

Mỗi tuần một chân dung – 01: Phạm Tường Vân

Để độc giả làm quen với với sáng tác thơ ca Việt đương đại, từ tháng 11-2009, báo Thể thao & Văn hóa cuối tuần đề nghị Inrasara chọn một khuôn mặt thơ, mới lạ càng tốt, và tuyển 1-2 bài thơ tiêu biểu với lời bình ngắn gọn. Đến nay tôi đã chọn giới thiệu 6 người. Do mục này không được đưa lên website của Thể thao & Văn hóa, nên Inrasara.com xin dành phần làm nhiệm vụ. (Lưu ý, bài chỉ được post lên sau một tuần báo giấy phát hành).

*

Đầu thập niên 90 của thế kỉ trước, 18 tuổi, trong không khí văn chương xã hội miền Bắc vừa bước sang thời đổi mới mà đã cùng vài bạn thơ “sáng lập nhóm thơ Hoa Lạ, tự in vi tính, dạng tờ gấp, xuất bản mỗi tháng một kỳ”, là một đột phá. Không lâu sau đó, bị tù túng bức bách, Phạm Tường Vân từ bỏ nó.
Theo học một thời gian khóa V Trường viết văn Nguyễn Du, rồi thì từ bỏ Continue reading

Jalau Anưk: Thơ 09 – Gởi bạn

Đừng trách tao sao không cùng tụi mày luý tuý men say, hùng hục sức trai tơ bên những ả bắt đầu cuộc đời lúc chiều chạng vạng!
Đừng trách tao sao không chịu soi gương lượm lặt những cọng tóc bạc lấm tấm như những rác vôi vãi bậy dưới chân tường cao ốc phết qua loa!
Đừng trách tao sao không tự thấy mình cô độc quá đỗi, rách túi mà chẳng có gì lọt thỏm bạn đường, ngơ ngác buồn mấy đứa nhỏ xin ăn! Continue reading

Ghi chép tháng 1-2010

1.
Sau khi thầy Tỷ đi Mỹ dự Katê Chăm, rồi khi bài phát biểu của ông và thầy Sang được website Binguchampa của Chế Linh đưa lên, vài Chăm hải ngoại lại nổi lên đánh nhau. Thêm mấy người trong nước nhập cuộc. Chế Mỹ Lan nói anh Sara đứng ra giải minh đi, em biết có vị còn có thể nghe được. Mình yêu quý bạn, định “vào cuộc”, nhưng cuối cùng rồi thôi. “Sẽ không bao giờ nữa đâu”, em à.
Các vấn đề xã hội thì mạnh ai nấy nói, phe ai nấy theo Continue reading