Mỗi kì 10 thành ngữ Chăm sẽ được đăng lên Inrasara.com đều đặn, có chú thích cần thiết. Tất cả đều được trích từ công trình sưu tầm – nghiên cứu của Inrasara, Văn học dân gian Chăm – Ca dao, Tục ngữ, câu đố, In lần thứ nhất: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 1995.In lần thứ hai: NXB Văn hóa Dân tộc, H., 2006.
Kính mời bà con và bạn đọc tham khảo và góp ý kiến.
Inrasara.
1. Akauk Ia Ru, iku Ia Trang.
Đầu nơi Tuy Hòa, đuôi tận Nha Trang. (Dài dằng dặc).
2. Akauk ka hacih labar
Đầu chưa sạch nhờn
= Chưa ráo máu đầu.
3. Akauk gan du, iku gan dak
Béo trục béo tròn.
4. Akauk takai hatai jai.
Đầu chân gan mề.
= Đầu đuôi thủ vĩ.
5. Akauk trun takai tagok
Đầu xuống chân lên.
= Đầu tắt mặt tối.
6. Akauk thu bbuk pathah
Đầu khô tóc ướt.
7. Akauk dalam glai, takai pak bblang
Đầu trong rừng, chưn ngoài láng.
8. Akauk dalam glai, takai pak sang
Đầu trong rừng, chưn ở nhà.
9. Akauk đwa bira anaung
Đầu đội vai gánh.
= Đầu đội vai mang.
10. Akauk pađik yuw urang blah.
Đầu nhức như bị bổ.
* Chú thích
3. Câu này rất khó chuyển dịch. Ở đây phương thức láy từ được sử dụng khá độc đáo. Đầu cũng như đuôi béo trục béo tròn không phân biệt được, vừa xấu xí về dáng vóc, vừa đần độn về trí óc.
6. Sự chịu đựng nỗi cơ cực của người mẹ trong việc nuôi nấng đàn con. Thành ngữ này còn biểu thị sự che chở của chồng đối với vợ.
7-8. Tình trạng phân cách giữa đầu và chân được sử dụng để diễn tả hoàn cảnh khốn khổ, sự lăn lộn quá mức trong công việc làm ăn sinh sống.
Kính thưa chú Sara. Chú cần đưa bài như thế thật nhiều vào Web chọn lọc người đọc này. Hay quá. Để mọi người cùng học. Đấy là nghề của chú Sara mà. Web của chú Sara rất cần thiết để nâng cao kiến thức. Kiến thức về văn chương, về ngôn ngữ và về văn hóa Chăm. Chú còn cung cấp cách thức suy tưởng, phương pháp lí luận nữa. Chú không tham gia vào cãi cọ mà âm thầm lặng lẽ làm việc. Các Web như thế thì kén chọn người đọc. Không cần lôi kéo nhiều người bằng cách đăng các tin thời sự hay tin lá cải không có ích lâu dài, độc giả đọc qua rồi quên. Web chú ích lợi cho người cầu học thật sự.
Kính chú.
Nói chớ tinh lực của con người ta thì hiếm lắm, trời chỉ cho một ít thôi. Người chịu tu tập từ kiếp trước mới tích lũy được nhiều hơn người khác. Mang tinh lực đi phung phí không đúng chỗ đúng là vô ích.
Cãi cọ chửi bới nhau như vài trí thức Chăm vừa qua quả là uổng đời lắm thay. Có đến 2 điều ngu: một là phung phí tinh lực, hai là có khi rất thiếu đạo đức. Có người thông minh hơn, nên làm được nhiều công trình khoa học hay tác phẩm nghệ thuật cho đời. Người đời cảm ơn còn ta thì tích thêm công đức.