Tháng 12-2012, khi vấn đề Ghur Bini palei Dik ở Bắc Bình – Bình Thuận đang nóng bỏng, dễ đẩy đến đổ vỡ, tôi làm chuyến đi khảo sát tất cả Ghur trong khu vực Ninh Thuận và Bình Thuận. Đầu tháng 7-2013, sau khi cùng nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên và nhà thơ Kiều Maily thăm đất Ghur Raneh về, tôi viết:

– Ngày 13-7-2013: “Lo trước-1. Ghur Anưk Bini”đăng Inrasara.com,

– Ngày 22-8-2013, Nguyễn Vĩnh Nguyên có bài: “Ghur Darak Neh – một dấu tích biển Chăm” đầy tính cảnh báo đăng Thời báo Kinh tế Sài Gòn.

Trưa nay, 17-3-2021 FB Danh Dong có link bài “Nao ikak/ chuyến đi buôn” từ trang Champa Studies.

Lúc này tôi đang bận rộn với quý ‘Halau janưng’, nên chỉ đọc phần đầu, và giải minh về ngữ nghĩa. Ngay đoạn đầu, tác giả viết:

“Nao Ikak, một từ vựng Chăm mang nghĩa cột, buộc, nhưng khi thêm động từ nao/đi lại mang ý nghĩa chỉ sự sự buôn bán, thương mại. Dù vậy trong đời sống thường nhật, người Chăm không hề sử dụng nó để ám chỉ trạng thái buôn bán, giao dịch hay thương mại theo nghĩa thông thường. Thay vào đó, nao ikak thường được người Chăm sử dụng để nói về cuộc đời, về sự sống ở cõi trần gian, và khi nói về điều đó tức là họ đang so sánh nội hàm của thuật ngữ này trong sự đối lập với cái chết và cuộc sống sau cái chết của con người. Khi ám chỉ cuộc đời là một chuyến đi buôn…”

(Inrasara sắp Bắc du, & chuyện về ĐẠI HỘI VHNT D.T-THIỂU SỐ)

1. Từ 20-11 đến 22-11, Sara có mặt ở Hà Nội dự chương trình Nghệ thuật trong không gian công cộng ART IN PUBLIC SPACE tại Viện Goethe. Sau đó là 3 ngày lang thang.

Quảng cáo: Quý bạn, quý anh chị em có nhu cầu từ Sara: Mua hay tặng sách, mời nói chuyện hay lai rai, vân vân, liên hệ gấp qua FB [khéo hết vé]. Tôi sẽ đáp ứng tùy hứng, và khả năng.

Thân mến!

2. Đại hội hội DTTS

Sara non ba thập niên nhập cư Sài Gòn, 27 năm Hội viên DTTS-TPHCM.

Sara Ủy viên Ban Thơ của Hội 3-4 nhiệm kì, đương kim Trưởng Ban LLPB Hội, Ủy viên BCH Hội 1 nhiệm kì (kể lể), sau đó rời BCH (thực thi văn hóa từ chức, có rủ rê nhà thơ Mai Liễu, nhưng vì sự nghiệp VHNT DT, anh đã hi sinh trụ lại để tiếp tục cống hiến). Tôi giới thiệu và giải trình bảo vệ Phú Văn Hẳn vào thay (kể công).

Thời Nông Quốc Chấn, hai lần đích thân ông mời Sara dự ĐH. Thời nay thì khác, thế hệ ‘trẻ’ hơi bị mau… QUÊN!

Phú Văn Hẳn Phó CT Hội DTTS Thành phố nghĩ bên Ninh Thuận lo cho Inrasara, Ninh Thuận thì bảo ổng thuộc ‘biên chế’ TPHCM. Thế là đùn đẩy, anh chị em Trung ương cũng quên nốt! Thế mà tốt.

Tìn từ bạn Hội viên Lý Thị Thủy [Phú Yên] kêu hết vé do không được cấp kinh phí, tôi mới hay là ta có… Đại hội. Tôi phon cho Phú Văn Hẳn [cùng họ Phú Trạm tôi]:

– “Không phải anh ham Đại hội đâu, anh vừa từ chối dự 2 cuộc TO gấp nhiều lần mà. Anh chỉ nhắc là ông em cần chu đáo xíu với hội viên thôi”.

Thế là ngày 16-11 Hẳn 2 lần phone tới:

– Anh bay ra Hà Nội sớm đi, mọi chi phí em lo. Anh chị em đợi, thật lòng em đó…

8g tối 17-11, Hẳn phon lần nữa, nhưng lúc đó Sara nhập Thiền rồi. Mai sớm 18-11, ngó thấy cuộc gọi nhỡ, thì đã Đại hội.

Chúc bà con DTTS ta vui vẻ!

[ảnh: Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu…]

Kính chúc bà con, anh chị em và các bạn một mùa Ramưwan tốt lành!
Inrasara.com

Cộng đồng Cham, trong thành phần công nhân viên chức Nhà nước, giáo viên chiếm số lượng đông đảo, vài người còn viết văn làm thơ; vậy trước sự vụ rành rành [mà phóng viên đã đưa ra giúp] như thế, trước nỗi bất công xảy ra với chính đồng nghiệp của các bạn; hỏi, bao giờ các bạn HÀNH ĐỘNG? Hay không bao giờ? Thei trun ia thei pathah/ Ai xuống nước nấy ướt???

Xin tóm lược sự vụ:
Ông Trần Đình Toản, Phó hiệu trưởng phụ trách Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS Ninh Phước có 4 vi phạm, trích nguyên văn báo Đại Đoàn Kết:
1. Là giáo viên đã nhiều lần bị kỷ luật khi còn đang làm giáo viên tại huyện Ninh Sơn, thậm chí còn bị sa thải ra khỏi ngành giáo dục. Nhưng không hiểu vì lý do gì mà ông Toản lại tiếp tục được đưa vào lại ngành giáo dục.

2. Sai phạm về thu chi tiền bạc, như không công khai các khoản ủng hộ trong ngày khai giảng, mua sắm sai nguyên tắc, ăn chênh lệch giá, bớt xén tiền học sinh…

3. Phát ngôn thiếu chuẩn mực, nhất là mang tính phân biệt đối xử. Như “ở đây là dân tộc thiểu số mà thầy Toản lại cấm tất cả giáo viên học sinh không được giao tiếp với nhau bằng tiếng dân tộc”.

4. Khi bị tố giác, ông Trần Đình Toản lại còn tiếp tục lộng hành và đã luôn gây khó dễ, trù dập giáo viên, nhân viên trong trường hay sa thải chấm dứt hợp đồng lao động những người đã dám đứng lên đòi lại công lý, gửi đơn khiếu nại về những sai phạm của ông.

Tuần trước, tôi có nêu “CẢI CÁCH XÃ HỘI CHAM HÔM NAY, ĐÂU LÀ LỐI RA?” và hứa sẽ thảo luận và sớm tìm hướng giải quyết.

1. VẤN ĐỀ được đặt ra từ sự cố “Đá Kut Boh Dana”. Đây là vụ nhỏ nhưng tác động cực lớn, mà đến nay vẫn chưa có giải pháp thỏa đáng. Lớn, bởi cùng lúc nó đụng chạm đến nhiều khía cạnh trong xã hội Cham hôm nay:
– tôn giáo và mê tín dị đoan
– quyền lợi cá nhân và trách nhiệm cộng đồng
– tôn giáo và chính quyền
– giáo chủ với tín đồ
– vấn đề làng Cham cạnh làng Việt
– cộng đồng Cham với nhau
– trí thức và quần chúng, từ đó đặt ra vấn đề trí thức đầu đàn của palei
– Cham trong nước và Cham hải ngoại Continue reading →