Translated into English by A. G. Sachner
Explicated by Dr Ramesh Mukhopadhyaya

“… the speaker has verdure aglow within. Rivers of love flow in his heart unimpeded. May the tribe of such speakers multiply. The externalization of their inner world might bring back the lost Eden upon earth. The speaker becomes nostalgic. The lullaby becomes suddenly sad. The temple suddenly deserted…”
… thi sĩ có cây xanh rực sáng trong ông. Dòng nước tình yêu trong trái tim ông không bị ngăn trở. Dân tộc ông như được sinh sôi. Sự biểu lộ tình cảm của thế giới nội tâm họ có thể mang thiên đường đã mất trở lại mặt đất. Thi sĩ trở thành một hoài niệm. Các bài hát ru chợt buồn. Tháp Chàm qua đó, đột nhiên hoang hóa trở lại. Tất cả trở lại bản thể uyên nguyên…” Continue reading →

“… Nếu như trong Tháp nắng có vị ngọt và cay cay của mật ong rừng có sự hoà trộn hân hoan của văn hoá các dân tộc thì trong Lễ Tẩy trần tháng Tư Inrasara là người con đích thực của dân tộc Cham có lẽ đã qua nhiều kiếp sống là người dân tộc Cham. Những bài trong Lễ Tẩy trần tháng Tư không nghi ngờ gì nữa: gần giống với cách kể chuyện sử thi (người Việt không có sử thi) chỉ có điều hơi khác: đấy là không liền một cốt truyện…”

Tôi gặp phải ba khó khăn khi đọc Lễ Tẩy trần tháng Tư. Continue reading →

Inrasara trả lời phỏng vấn RFA, 26-5-2015
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/nee-a-view-integra-ab-cham-his-05262015072610.html
[Nhà thơ Inrasara:
“… nền hải sử của Champa đã bổ khuyết vào lịch sử Việt Nam. Hoặc là văn hóa biển của Champa nó làm đầy nền văn hóa Việt Nam. Văn học của Cham cũng vậy, có nhiều điều mà văn học Việt Nam không có. Ngoài ra còn các đặc trưng văn hóa khác như giếng vuông Cham… Tất cả đóng góp vào nền văn hóa đa dân tộc Việt Nam.
… Tại sao lại sợ sự thật lịch sử? Lịch sử đã qua rồi, và khi Việt Nam bây giờ tạo thành một đất nước thống nhất như thế này, thì chúng ta học quá khứ để có thể nhận diện được thực tại hôm nay nó chính xác hơn và nó toàn vẹn hơn. Đó là tâm lý sợ hãi, một sự sợ hãi hoàn toàn không cần thiết. Nếu chúng ta giấu đi sự thật lịch sử, đừng nói là sự thật hôm nay, mà là sự thật hôm qua, nếu thế thì thì chỉ thiệt hại cho chúng ta. Chẳng những con cháu chúng ta không nhận diện được sự thật toàn vẹn mà chúng ta còn lừa dối thế hệ trẻ, theo tôi đó là điều đáng tiếc”] Continue reading →

(Cảm nhận khi đọc thơ của Inrasara)

“… tôi cho rằng Inrasara như một người tiên phong, một người đại diện cho dòng chảy thơ Việt không phải vì anh có nhiều giải thưởng cao quý chất lượng ở trong và ngoài nước mà ở thơ anh người ta thấy được sức sống mãnh liệt không hề bi lụy giống như tháp nắng kia có thể đổ nát theo thời gian nhưng hồn của tháp thì không thể.”

Tối qua khi cầm bút định viết ít dòng về cảm xúc của tôi khi đọc thơ Inrasara in trong tập Lễ Tẩy trần tháng Tư, trong đầu tôi bỗng vọt ra mấy câu thế này mà hoàn toàn không chuẩn bị trước. Không hiểu sao mấy câu đó cứ quẩn quanh trong đầu cho đến tận bây giờ: Continue reading →

Tagalau 16, NXB Văn học, 2014.

Trong bối cảnh toàn cầu có nhiều biến động, xung đột, bạo loạn giữa các tôn giáo, quốc gia, sự ô nhiễm môi trường xét theo nghĩa rộng vật chất lẫn tinh thần, nhất là nền văn minh Internet đang xâm chiếm đến tận làng mạc hẻo lánh, sự có mặt của chương trình Minh triết nói chung và Minh triết Chăm nói riêng là việc làm đầy tính sáng tạo, trí tuệ và thiết thực.
Với tư cách là một nhà văn, nhà thơ Chăm, Inrasara có một lối suy tư toàn cầu, hành động địa phương đã khai thác, soi sáng một di sản văn chương, văn hóa, vận dụng khá linh hoạt, nhuần nhuyễn tạo thành Minh triết Chăm trong cuộc sống của con người. Continue reading →

Tặng Inrasara

nhà thơ bị con phù du đâm vô mắt
khi tôi xe máy chở ông ngang qua tiệm thuốc tây số 2b đường lê lợi
đà nẵng lúc 19h35 tối ngày tháng năm ngoái
cả hai đương mơ màng nói những chuyện trần đời
nhà thơ kêu tôi dừng xe Continue reading →

Khải Ly thực hiện, Báo Doanh nhân Sài Gòn, 9-8-2011

Bên cạnh đó, việc chờ đợi đến nửa thập kỷ mới tôn vinh sự cống hiến như vậy còn làm thui chột ý thức tiếp nhận cái mới trong giới trẻ. Nhà thơ người gốc Chăm Inrasara trong một tiểu luận quan sát về văn học cũng có những dự cảm lo lắng về sự già cỗi, cổ hủ của thế giới nghệ thuật.

Ông kết luận: “Ta đã từng nhân danh cái quen thuộc, cái đã biết để chèn ép cái chưa biết, cái xa lạ; chúng ta ẩn náu trong lô cốt truyền thống để bắn phá các nỗ lực sáng tạo có thể thành truyền thống ở thì tương lai Continue reading →

Báo Tiền Giang, 4-2014

Đúng 23 giờ ngày 03/04/2014, xe bắt đầu lăn bánh! Chuyến đi thực tế tìm hiểu Văn hóa Chăm và đảo Phú Quý của Chi hội văn, Hội Văn học nghệ thuật Tiền Giang gồm 20 thành viên, do nhà thơ Trần Đỗ Liêm làm Trưởng đoàn nhằm hướng tỉnh Bình Thuận trực chỉ. Đã có hẹn trước nên khi đoàn đến thị trấn Phước Dân, nhà thơ người Chăm Inrasara và nhà thơ Kiều Maily đã chờ sẵn để làm hướng dẫn viên cho đoàn. Continue reading →