Văn học Việt Nam về đâu? Cụ thể hơn – nhà văn đích thực sẽ viết thế nào? Khi bao nhiêu khuynh hướng chính lưu quy định mọi bộ phận sinh hoạt văn học, khi khí hậu văn học chính thống phủ trùm tất cả, khi sáng tác giả cách tân bắt tay với phê bình giả cấp tiến thao túng văn đàn, và khi tài năng văn chương bị bóp nghẹt, sức sáng tạo bị gặm nhấm, bị bào mòn ngày qua ngày, miệt mài và kiên trì – kẻ sáng tạo chán nản rồi bỏ cuộc. Continue reading →

Nhìn nhận nhà văn Việt Nam hôm nay “sống và viết hoàn toàn tự do, – dù phát ngôn xuất phát từ kẻ sáng tác hay người làm phê bình, nếu không phải là hoang tưởng ngu ngốc thì chắc chắn là thứ tự dối lừa, không hơn không kém. Một nền văn học tự do phải là nền văn học trong đó mọi người học tự do, viết tự do, in ấn và phát hành tự do, tiếp nhận tự do, phê bình và thảo luận tự do. Văn học Việt Nam đã nhận được đủ đầy nỗi ấy chưa? Continue reading →

Thiếu sáng tạo đích thực bắt nguồn từ thiếu cảm thức mới, cảm thức bùng nổ khả năng làm thay đổi cách nhìn hiện thực, chuyển đổi cả cách sống lẫn cách viết của nhà thơ. Cảm thức mới làm bạo động xô đẩy nhà thơ đối mặt với sự khủng hoảng của cuộc sống hiện tại cùng nỗi khốn cùng của đám đông nhân loại. Continue reading →

Thiếu nền tảng triết học, thiếu tư duy về nghệ thuật dẫn đến sự thừa ảo tưởng về sáng tạo. Sáng tạo, ta vặn vẹo hoặc thay đổi vài câu chữ, ta vắt dòng, ngắt câu hay kéo dài câu thơ đến mất hút. Ta thơ con âm, thơ siêu hình với siêu thực… đủ cả.

Vặn vẹo câu chữ, thơ con âm, thơ siêu hình với siêu thực, ta khiến thơ thành thứ nghệ thuật bí hiểm, khó hiểu Continue reading →

Có được chút thông minh nhận ra bản chất sự thể, và rồi do sợ cô đơn, sợ cô độc và sợ cô lập, người viết tìm thỏa hiệp và tự thỏa hiệp. Họ không dám sống tới cùng tư tưởng chọn lựa, không dám viết tới cùng, và nhất là không dám theo đuổi đến cùng dự án lớn lao không giống ai của mình [nếu nhà văn đã nghĩ ra được và hoạch định trước đó]. Continue reading →

Vào năm 1879, Nietzsche ngã quỵ. Ông viết thư cho em gái: “Hãy để ý, đừng cho một linh mục hay bất cứ ai khác thốt ra những lời bá láp bên mồ anh, khi anh không còn có thể tự bảo vệ, hãy để anh đi xuống mồ nguyên vẹn là một đứa vô thần chân chính.” Continue reading →

Để dứt bỏ thứ bóng ma phê bình cảm tính đầy tùy tiện từng ám văn học Việt Nam, nhà phê bình tự trang bị tinh thần và cả thái độ mới. Đòi hỏi trước tiên là nhà phê bình tự thức toàn diện và sâu thẳm về sự yếu kém của bản thân nền phê bình, nhận mặt căn bệnh và cương quyết rũ bỏ chúng. Tư thế tự do. Continue reading →

“Tuần lễ SEA Write Award tháng 10-2005, trong buổi giao lưu với Hội Nhà văn và sinh viên văn chương Thái Lan, tôi nêu lên câu hỏi khiến hội trường ngạc nhiên không ít: Có ai trong chín vị SEA Write Awardees năm nay – chín khuôn mặt [được coi là] đại diện xuất sắc nhất của văn chương nước mình – quen biết nhau, đọc của nhau hay thậm chí, biết đến tên nhau? Không ai cả! Continue reading →

Toàn cầu hóa, trào lưu hậu hiện đại Việt Nam được trao cho cơ hội. Và nó đã nắm được cơ hội đó. Chẳng những làm đa dạng hóa văn học Việt Nam đương đại, nó còn thúc đẩy văn học chính lưu thay đổi. Đồng thời, qua tinh thần phi nghiêm cẩn (non-seriousness), hậu hiện đại còn trao cho văn học Việt Nam cơ hội cắt đứt mọi trịnh trọng, để đùa nghịch. Continue reading →

Nhà văn hậu hiện đại “nhập cuộc” không chỉ bằng thơ văn, bằng xuống đường, mà bằng cả ngôn ngữ thân thể. Trong Ngày thơ Việt Nam ở Văn Miếu, năm 2007, nhà thơ hiện đại Dương Tường đã quấn giấy vệ sinh khắp người trình diễn trên sân khấu, để một nhà thơ nữ cởi từng vòng giấy cho lộ nguyên hình hài nhà thơ, một nhà thơ như thực, không trang trí, không mặt nạ. Quá ư là lãng mạn. Hay! Nhưng đó là cái hay hiện đại. Continue reading →