Nghĩ gì? 10 – Tiếng Chăm về đâu? 4. Sổ tay từ vựng Việt – Chăm, tại sao không?

Hồi trẻ, tôi có vẻ xem thường những người không biết CHỮ Chăm. Đó là lối nghĩ ngây thơ dại dột của tuổi trẻ. Do đó tôi quyết dạy chữ Chăm cho những ai muốn học. Từ Trung học Pô-Klong cho đến Caklaing, sau đó là các bạn học ở Thị xã Phan Rang.

Đến khi vào Đại học, tôi hoàn toàn nghĩ khác.

TIẾNG NÓI mới quyết định sự tồn vong của dân tộc. Do đó, tôi từ chối các lớp dạy chữ Chăm. Từ chối, chứ không chống hay phản bác truyền bá akhar thrah.

Biết chữ thì tốt, nhưng hôm nay ta đang nói ĐỘN tiếng Việt quá nhiều đây? Continue reading

Nghĩ gì? 10 – Tiếng Chăm về đâu? 2. Nói độn, bạn có xấu hổ không?

Jalo_panrang choáng váng trước câu tiếng Chăm độn tiếng Việt đến 85% của người bạn trẻ trong một quán cà phê vỉa hè Sài Gòn. 5 năm trước, Trà Vigia cũng đã ngồi câm như khúc gỗ khi cụ già tuổi cổ lai hi Chăm trả lời phỏng vấn Đài Tiếng nói Việt Nam mà độn tiếng Việt đến 70%.

Kaka tin buồn rằng nhiều bậc trí thức Chăm không cho con nói tiếng Chăm nữa!

Kiều Dung Continue reading

Tiếng Chăm của bạn: Gạo Chiêm là gì?

Tiếng Chăm của bạn: Gạo chiêm là gì?

 

Từ điển Nguyễn Như Ý (1999:355) định nghĩa chiêm là (lúa hay hoa màu) cấy trồng vào tháng 10 tháng 11, gặt hái vào tháng 5 tháng 6. Các từ điển Nguyễn Kim Thản (2005:292), Hoàng Phê (2006:156) về cơ bản cũng định nghĩa như vậy. Tiếng Anh dịch là fifth-month rice hoặc summer rice. Chỉ có Lê Văn Đức (1970a:300) nhắc việc gạo chiêm, lúa chiêm là do giống của Chiêm Thành. Từ chiêm viết thường khiến người ta khó liên hệ gạo chiêm với nước Chiêm Continue reading

Nghĩ gì? 10 – Tiếng Chăm về đâu? 1

TADHUW BƠL KATE THUK SIAM – CHÚC MỘT MÙA KATÊ TỐT LÀNH!

 

UNESCO cho biết, mỗi tháng nhân loại mất đi hai ngôn ngữ. Bốn trăm năm qua, 7.000 ngôn ngữ loài người bốc khói. Nghĩa là non phân nửa tiếng nói bị chết!

Theo tài liệu của Trung tâm nghiên cứu toàn cầu hóa ở Đại học Hawaii-Manoa, vào đầu thế kỉ XX, châu Á có 2.474 ngôn ngữ, đến đầu thế kỉ XXI chỉ còn 1.044 thứ tiếng còn được nói.

Các nhà ngôn ngữ dự báo 50-90% số ngôn ngữ hiện có sẽ biến mất hoàn toàn vào cuối thế kỉ thứ XXI!

Ngôn ngữ Chăm có nằm trong số đó không? chú ý: ngôn ngữ chứ không phải chữ viết.

Bạn có sợ điều đó xảy ra không? Sợ thôi, không đòi hỏi suy nghĩ!

Với một cụm di tích bị sụp đổ hoang phế, người ta có thể phục dựng lại; một nền văn chương cổ thất tán ít có ai biết tới, chúng ta có thể sưu tầm, dịch thuật để người đời sau thưởng lãm, nghiên cứu. Nhưng hỏi nếu ngôn ngữ sống của một dân tộc mất đi, có cách nào để cứu vãn?

Nghĩ gì 05? Bạn có yêu tiếng mẹ đẻ không?

Tôi yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời…

Phạm Duy

 

Chúng ta lí thuyết nhiều quá mà thiếu thực tiễn. Chúng ta đề cao chuyện học chữ “nhiều” quá, mà xao lãng luyện tiếng…

Nói như thế, dễ bị cho là nói ngược. Ví dụ mươi năm trở lại đây, người Chăm đâu biết “chữ” Chăm có nhiều bằng ngày xưa. Tình trạng học chữ như vậy là ít, đúng quá đi chứ.

Thế nhưng, thử nhìn kĩ vấn đề thêm xíu nhé. Ban Biên soạn sách chữ Chăm dạy và học “chữ” Chăm. Lớp tiếng Chăm ở TP Hồ Chí Minh cũng dạy và học “chữ” Chăm. Trong cộng đồng Chăm luôn tồn tại các lớp dạy và học cá thể nữa. Nhưng người Chăm nói tiếng mẹ đẻ độn tiếng Việt ngay càng cao và thảm trạng này gần như vô phương cứu chữa.

Tại sao? Continue reading

Nghĩ gì 05? Bao giờ chúng ta nói tiếng Việt bằng giọng Chăm?

Sống xen cư và cộng cư với người Kinh cả thế kỉ qua, rồi khi môi trường nông thôn bị phá vỡ, đô thị hóa ồ ạt – tộc Chăm sẽ ra sao, ngày mai?

1. Trong cuốn Sử Việt đọc vài quyển, NXB Văn mới, Hoa Kì, 2004, Tạ Chí Đại Trường viết:

Tù binh Cham đến Bắc được sinh hoạt ở các vùng riêng biệt. Tính từ trước thế kỉ X, hơn 200 năm sau, Trần Nhật Duật đến chơi – không phải với tù binh mà theo lối “với người nước ngoài”. Ông nhận ra: hẳn họ có sinh hoạt khá riêng biệt, do đó họ mới giữ được tiếng nói, phong tục tập quán một thời gian lâu dài – dài quá sức tưởng tượng là khác!

… sau chiến thắng 1044 trở về, Lí Nhân Tông “cho các tù binh được nhận người cùng bộ tộc, cho ở (các nơi), đặt hương ấp phỏng theo tên gọi cũ của Chiêm Thành”! Continue reading