Bài đã đăng trên BBCVietnamese.com, 18-2-2012 &  Tienve.org, 19-2-2012

“Tuần lễ SEA Write Award tháng 10-2005, trong buổi giao lưu với Hội Nhà văn và sinh viên văn chương Thái Lan, tôi nêu lên câu hỏi khiến hội trường ngạc nhiên không ít: Có ai trong chín vị SEA Write Awardees năm nay – chín khuôn mặt [được coi là] đại diện xuất sắc nhất của văn chương nước mình – quen biết nhau, đọc của nhau hay thậm chí, biết đến tên nhau? Không ai cả! Văn chương khu vực này mãi đến hôm nay vẫn còn đóng cửa với nhau, là vậy. Nhà văn Đông Nam Á không quan tâm đến nhau, không cần nhau, nếu không muốn nói – xem nhẹ nhau và, xem nhẹ chính mình. Chúng ta có học (dịch thuật, nghiên cứu, hội thảo) là học người khác chứ không học tập ta. Tâm lí hậu thuộc địa còn trì nặng nơi tâm thức sáng tạo của mỗi người viết Đông Nam Á. Continue reading →

Tham luận tại Hội thảo Văn học Dân tộc Thiểu số với sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước trong thời kì đổi mới, 18-11-2011, Lạng Sơn.

đã đăng tạp chí Sông Hương, 1-2012; tạp chí Nhà văn, 1-2012

1. Toàn cầu hóa là một hiện thực diễn ra trên phạm vi toàn thế giới, từ hai thập kỉ qua. Một hiện thực lồ lộ trước mắt ta, bên cạnh ta, ngay trong nhà và ở chính bản thân ta; dù ta là công dân ở đất nước tiên tiến hay dù ta chỉ là một thành phần thuộc sắc dân thiểu số cư trú vùng sâu vùng xa trong một đất nước đang phát triển chưa qua giai đoạn hiện đại hóa.

Ta không thể chối bỏ hay quay lưng lại nó, mà chỉ có thể bàn cách tiếp nhận sao cho hiệu quả nhất trong môi trường văn hóa cụ thể Continue reading →

tại Đại học An Giang – Long Xuyên, 6&7-10-2011

Buổi Tọa đàm cùng sinh viên, bạn văn trẻ trong tỉnh và các giảng viên Đại học An Giang trong hội trường nhỏ với lượng người nghe hạn chế (50 người) vào chiều 6-10 và Giao lưu cùng độc giả mở rộng vào buổi tối cùng ngày trong hội trường lớn hơn với lượng người nghe gấp ba – về đề tài rất rộng là văn học Việt Nam đương đại -, vẫn là quá ngắn so với nhu cầu tương tác giữa diễn giả và người nghe. Người nghe còn muốn hỏi, diễn giả triển khai chưa hết ý thì đã phải chuyển qua đáp ứng câu hỏi mới, khác. Nên nhiều khía cạnh của vấn đề hầu như vẫn còn bỏ lửng… Continue reading →

Tham luận: Hội thảo Thơ Việt Nam hiện đại nhìn từ miền Trung, 8 & 9-10-2011 tại Thanh Hóa.

1. Mười năm sau đất nước thống nhất, khi các nhà thơ thế hệ chống Mỹ đã xong nhiệm vụ với hàng loạt tập thơ và trường ca sáng giá, – Mở cửa, một thế hệ thơ mới có mặt, tìm cách đổi mới thơ. Ở đó, Nguyễn Quang Thiều xuất hiện với giọng thơ lạ biệt. Từ Sự mất ngủ của lửa (NXB Lao động, H., 1992) đến Những người đàn bà gánh nước sông (NXB Văn học, H., 1995), Nhịp điệu châu thổ mới (Hội VHNT Hà Tây, 1997) sang Bài ca những con chim đêm (NXB Hội Nhà văn, 1999), Nguyễn Quang Thiều đã làm trương nở tối đa giọng thơ tìm thấy. Đây không là sự thay đổi câu chữ nhỏ lẻ có tính hình thức, mà là một cách tân mang tính mĩ học Continue reading →

Hơn nửa thế kỉ trước, André Gide nhận định sinh hoạt của văn chương Pháp, rằng vài nhóm chưa thành trường phái đã ra phe phái⁽¹⁾. Lời nhận định không sai, nếu áp dụng cho văn học Việt Nam hôm nay. Có khi ở ta, nó càng chính xác và có sức nặng hơn nữa. Bởi giai đoạn qua, văn học Việt Nam hình thành và phát triển trong môi trường xã hội rất đặc thù.

1. Câu chuyện

Hội thảo thơ tại TP Hồ Chí Minh, ngày 25-8-2006, trên một tờ báo ngày, một phóng viên đã diễn sai tham luận của tôi: “Sẽ không có cuộc cách mạng thơ trong tương lai gần”. Tôi phone tới Ban biên tâp “mắng vốn”. Người phụ trách tờ báo trả lời đầy thiện chí: “Inrasara viết bài phản hồi đi, chúng tôi sẽ cho lên ngay ngày mai”. Thế là tôi viết Continue reading →

tạp chí Tia Sáng, đăng ngày 20-9-2011. Đây là bản đầy đủ:

Từ cuối khoảng thập niên 90 của thế kỉ XX, hạn từ nhà văn trẻ, văn trẻ hay thơ trẻ được sử dụng với tần số cao. Cao, ngày càng đậm đặc, trên các phương tiện thông tin đại chúng và cả trong giới khoa bảng. Đậm đặc và lạ. Lạ ở người dùng nó hay lẫn lộn về thời điểm xuất hiện, hệ mĩ học sáng tác cho đến độ tuổi của nhà văn. Nên đã từng xảy ra hiện tượng không ít nhà văn trẻ trẻ từ đầu thập niên 90 của thế kỉ trước đến cuối thập niên thứ nhất của thế kỉ sau mà vẫn còn… trẻ!

Văn thơ trẻ, một hạn từ đầy nhập nhằng là vậy⁽¹⁾.

Ở đây, tạm lấy chuẩn Hội Nhà văn Việt Nam – các cây bút dưới 35 tuổi – để định danh nhà văn trẻ Continue reading →