Với việc hay người, dù lớn dù nhỏ, tôi đều: “Yêu”, “đầy lửa” và “hết mình & tới cùng”. Khi bên kia mất nhiệt, tôi: “Rồi một ngày hơi thơ anh/ tắt lịm”.

Cuối năm, kể 5 điển hình tiên tiến hầu bạn đọc.

[1] ChamM-1. Bạn, thân nữa là khác, có khả năng văn chương. Tôi ủng bằng vật chất, quan hệ và nhiều món khác cho khả năng ấy phát lộ, để có thể dồng hành. Đang ngon trớn không dưng ấy quay sang xuyên tạc kẻ ơn nghĩa, rất tệ.

[hay. 3 Bí thuật kinh doanh của tôi]

Đúng hơn, đây tôi chỉ vận dụng bài học từ cổ nhân.

Làm ăn kinh doanh, tiến đều đều là cần, nhưng chính bước đột phá mang tính quyết định. Ở Cty Thổ cẩm, Hani là giám đốc, tôi: Chủ tịch Hội đồng quản trị. Kể 3 câu chuyện tôi làm cú đột phá cho anh chị em làm bài học.

[1] “Có gan mới được làm giàu”: Từ hàng thô đến chế tác mẫu mã

[giải huyền thoại chân lí dân gian: “Không có lửa làm sao có khói”]

“Chỉ có hai điều là vô hạn: vũ trụ và sự ngu xuẩn của con người, và tôi không chắc lắm về điều đầu tiên [chớ điều sau thì cực chuẩn!]” – một phát ngôn khá… tai tiếng của Einstein.

Tờ Huffington Post nổi tiếng của Mỹ làm cái khảo sát vui. Rằng “mặt trời xoay quanh trái đất”, “vé số là cách đầu từ tốt nhất…”, vô lí vậy mà có đến 20% con người tin. Vụ này được cho là “Quy luật “1/5 của sự ngu dốt”, cũng nổi tiếng không kém.

… và làm thế nào vượt thoát?

Ở quê, mỗi bận các bà gây sự, hàng xóm hú nhau đến xem như coi hát. Khoái!

HTX chữ nghĩa ta hôm nay vẫn chưa thoát khỏi nỗi sướng khoái đó. Nhà thơ nào nổ to, “trí thức” nào chửi bạo, là cả đống người xúm vào live, love và hả hê. Chẳng đưa ra lí lẽ hay, đúng, chỉ cần nổ sao cho to, bạo, cũng đủ… sướng.

Ở cộng đồng Cham.

[nghĩ từ thiên-nhân tai hôm nay]

“Hàng vạn tấn bom trút xuống đầu làng, hàng vạn tấn bom trút xuống ruộng đồng…” – Trịnh.

Hôm nay không còn hàng vạn, mà hàng triệu; cũng không trút xuống đầu làng hay ruộng đồng Việt Nam, mà là trút thẳng xuống đầu người, nơi tập trung dân cư đông nhất, dải Gaza hay các thành phố Ukraine.

Nhân loại lao vào nhau, trút bừa bãi bom đạn lên đầu nhau.

[trả lời bạn văn mới nhất & cũ nhất]

[1] Hôm qua tôi và bạn thơ Lê Vĩnh Tài còm trao đổi qua lại về chữ “minh triết”, tôi nói: Hơn nửa đời hư ngụp lặn trong văn hóa Cham, và từ giữa lòng Cham, tôi nhìn thấy – qua đó làm nên Minh triết Cham.

Sao không là triết? Cham không có triết học sao? – Có. Cham có từ ‘xakarai’. Thuở bé đi hóng chuyện ở các đám, lễ, tôi nghe các vị “nông dân-trí thức” Cham ‘pacoh xakarai’: tranh luận triết học. Có, họ mới tranh luận. Triết học là tư duy có hệ thống. Nhưng qua bao luân lạc và thất tán, hệ thống đó cũng làm lạc loài.

Hôm qua giỗ năm chú Đạt Chữ, anh em lâu ngày gặp mặt, vui đáo để. Mà dân Chakleng, chuyện xã hội với cộng đồng luôn chiếm ngôi đầu. Ở đó có vấn đề chức sắc tôn giáo Cham, cả chuyện ngủ nghê của tuổi già nữa.

Mỗi tối, anh được 2 tiếng rồi cứ trằn trọc, chú đi qua 3 tiếng đã là đỉnh. Ngán nhất là mắt cứ thao láo mở mà không biết làm gì. Đã vận dụng bài xoa bóp, bấm day huyệt này nọ, nhưng có lẽ do chưa đúng, chưa đủ, tâm chưa thoát nỗi trần ban ngày để nó ám ảnh nhảy nhót như loài khỉ, hoặc chỉ thuần do cơ địa.

“Học không chán”. Dẫu sao học kiến thức thì dễ, học làm người mới khó.

Đạo sĩ Minh Tuệ, tôi học ở ông nhiều hơn bất kì con người nào tôi từng gặp, từng sống với. Lời lẽ như tầm thường mà đầy trí tuệ, tưởng giản đơn mà thẳm sâu, siêu vượt. Ở mỗi bài học, tôi sẽ kể chuyện thực tôi kinh qua, để ai có tai thì nghe, có tâm thì học. Karun & Thuk siam!