Tháng trước đi khám tai mũi họng, bác sĩ dẫu nghi tôi tiểu đường, vẫn thêm câu thòng: Anh sắp 70 mà ngó như trai 40 vậy. Hôm kia, 2 nàng mời cà-phê, 2 lần kêu lên: anh Sara phong độ thiệt. Hồi Covid-19 về quê, các chị Chakleng hô kiểu khác: Ui, anh Trạm không chịu già kìa.
Chuyện thể thân không biết đâu mà lần, dẫu sao với câu hỏi làm sao tôi khỏe thế, cũng cần đến vài giải minh. Tôi ghi toàn bộ điều căn bản ở đây, bà con thấy thiếu ở đâu, xin bổ sung. Tuần tự…
Continue readingÝ kiến bạn đọc về 2 tút 98-99, tút này trả lời câu hỏi: [1] Tuyên truyền tư tưởng buông bỏ, Sara có làm nhụt chí tiến thủ của thanh niên Cham không? [2]. Sara nói không bàn về gia đình, sao hôm nay lại kể?
[1] Buông không là buông mới đích thị là “buông”. Khi đã có rồi buông, chứ bạn chưa làm gì để có, thì sao gọi là buông!
Tút: “Sara & 9+4 trận ra đi lớn” nói lên tư tưởng đó. Tôi “ra đi” không phải hờn đời mà bỏ đi, mà tiếp tục tham chiến ở mặt trận khác, để có thành tựu khác, mới.
Continue readingCham có 2 từ: THANG [viết theo Akhar thrah: ‘sang’]: “nhà” và PATHANG: “chồng”.
Thuở học sinh, thầy Tài dạy Anh văn ham biết tiếng Cham. Đám trẻ chúng tôi bày, và thầy tập nói. Một hôm thầy nổ: “đi nhà”, khiến mấy đứa cười phá lên. Không khó hiểu! “Nao’: “đi”, ‘thang’: “nhà”, vậy ‘nao thang’ là “đi nhà” thì đúng rồi, có sai đâu.
Đó là chỗ tinh nghĩa của ngôn ngữ mỗi dân tộc.
Continue readingTôi 2 lần hụt… Nobel!
[1] Năm 1991, thất bại te tua từ miền Tây về, tôi và Hani gồng gánh gia đình 7 miệng ăn. Tối xuống, tôi cặm cụi với tiểu thuyết sử thi Con đường vô tận dưới ánh đèn mờ trong căn nhà cũ nát cuối thôn.
Được 2 tập thì Hani đấu thầu quán Tạp hóa đầu làng, tôi dẫu không ưng cũng đã qua làm chất trụ, khiến bộ tiểu thuyết dở dang. Và dở dang đến tận hôm nay.
Đó là năm tôi 34 tuổi. Tôi ý định kết thúc 9 tập trong 5 năm. Để mang Nobel về cho Việt Nam ở tuổi tứ thập. Sao tôi tự tin thế?
Continue reading[tặng các con tôi]
“Buông”, không ít người nghĩ cứ cạo đầu, khoác vào cái áo thầy tu, là đã buông. Có phải đâu! Ngụ ngôn Thiền kể:
Hai huynh đệ đi qua làng bên kia núi có chuyện, thì gặp cô gái mắc kẹt bởi nước sông dâng cao trên đường về nhà. Không suy nghĩ, huynh đặt cô gái lên lưng, lội qua sông nước chảy xiết. Về đến chùa, đệ hỏi:
– Thầy dạy kẻ tu không đụng đến người nữ, sao huynh lại cõng…
Continue readingCó lẽ hơn ai hết, tôi hiểu hà cớ Đức Phật [& Minh Tuệ] đã BUÔNG, quyết liệt thế. Tôi hiểu và hành, từ rất sớm. Đây là bảng tống kết – KHO kinh nghiệm vô giá tôi để lại cho đời, và cho… tôi.
[1] CHỨC VỤ – Inrasara: “Tôi LÀ tôi, chứ không là cái chức của tôi”.
Tôi giữ nhiều chức, trong đó có vài món khá oách. Dẫu sao mọi mọi chức đều mang tính thời vụ. Tôi tự bày ra, hay ai hoặc nơi đâu mời, tôi thấy được thì vui vẻ nhận, hết hạn là… buông, dứt khoát.
Continue readingChuyện như đùa, mà thật.
Thân thể con người như dòng sông, ở đó tinh-khí-huyết làm thông-sạch-mạnh con sông thể thân đó. Sông không thông, nước sẽ hình thành nhiều ao tù khiến các loài vi sinh không thể sống, nói chi cá hay ếch nhái.
Tù đọng hình thành ung thư của sông!
Continue readingTôi gọi anh là một anh hùng hậu hiện đại, anh hùng đậm chất Nam Bộ đúng nghĩa, với đủ đầy tố chất: Nhân, trí, dũng, và… vui vẻ.
1. Anh hùng,
Khi “tấm hộ chiếu” thầy rơi xuống giếng bỏ hoang, chẳng chút chần chừ, anh leo xuống giếng sâu mà không cần biết đến dây an toàn.
Anh hùng,
Continue readingĐạo, bạn đọc cả vạn trang kinh để hiểu pháp và để thuyết pháp, mà không hành pháp, thì hiểu-thuyết đó chỉ đáng vứt đi, nếu không muốn nói là có hại. Bởi bạn kiêu hãnh với nỗi hiểu của mình.
Triết lí cũng hệt, nếu bạn không sống với nó. Như Sokrates, như Nietzsche, và như… Inrasara.
Suy tưởng tôi đặt trên 4 chân kiềng (“Sống Triết lí Cham-12”) là [1] Tâm thế giải sân hận của Ariya Glơng Anak, [2] Tư tưởng Phi tâm hóa hậu hiện đại, [3] Tinh thần Hóa giải & hòa giải của Pô Rômê, và [4] Thái độ Nhập cuộc về hướng mở của tôi.
Continue readingĐời người ngắn ngủi, ba vạn sáu ngàn ngày không thể dài hơn, ai cũng biết và than thế, vậy mà ít ai chịu sống, dám sống, làm cho đời mình giàu sang lên – mới lạ.
Sống là tương giao, với thiên nhiên, với con người, và với ý tưởng. Cả ba làm đời phong phú, Cendrars nói thế. Tôi thêm, tương giao với cô đơn. Ý niệm này tôi đã vài lần bàn qua, nay cụ thể hơn, tôi đã sống giàu như thế nào?
[1] Tình yêu thiên nhiên
Continue reading