Tiếng Chăm của bạn 02: Từ hai lối nói

Trích đoạn Hàng mã kí ức (tiểu thuyết tự sự)
Chương 11. “Vượt qua cô đơn sử tính”

1. Cô đơn đầu tiên và cuối cùng
Bên kia “chẹt” nhà tôi là quán bà Hai Mót. Bà có đứa con gái tên Mót, bạn cùng lứa chị Hám. Một gia đình đàng quê xứ biển qua làng tôi mở quán bán đủ thứ nhà quê cần. Bà tiếng làm ăn có đức, nên mấy bà Chăm thương tình cho không khoảnh đất trong vuông nhà để mở quán. Anh em tôi ấm đầu là cứ qua bà Hai lấy lọ Tiêu ban lộ mà xài. Bà còn có món đặc sản là chả giò chấm tương. Sáng sớm được mẹ cho qua ngồi chung thì sướng hết biết Continue reading

Văn chương & Tư tưởng III-13.

Nỗi thiếu Quê hương trở thành định mệnh của hoàn cầu. Chính vì thế, sự thiếu vắng đó cần phải suy tư trên bình diện lịch sử của Tính thể. Như vậy, điều mà khởi từ Hegel, Marx đã truy nhận theo một nghĩa tinh yếu và quan trọng như là sự vong thân của con người, điều ấy cắm rễ thật sâu trong nỗi thiếu Quê hương chung của con người thời hiện đại. Homelessness is coming to be the destiny of the world. Hence it is necessary to think that destiny in term of the history of Being. What Marx recognized in an essential and significant sense, though derived from Hegel, as the estrangement of man has its roots in the homelessness of modern man.
M. Heidegger, Letter on Humanism.

Văn chương & Tư tưởng II-20.

Con không thể chọn làm đứa con tổng thống Pháp hay
cháu đích tôn quốc vương Brunei
con không thể chọn ra đời ở Thái Lan hay Mĩ quốc
con là Chăm ngay ban đầu vỡ ra tiếng khóc
(còn hơn thế: chín tháng mười ngày trước khi vỡ tiếng khóc)
khi con cắm rễ nơi đây
hay khi con lang bạt tận cùng trời
con cứ là Chăm cả lúc cháy lên cùng ngọn lửa cuối đời.
Inrasara, Lễ tẩy trần tháng Tư.

Tiếng Chăm của bạn 03: Động từ

Không đẻ từ mới, và cũng không cần đẻ nữa. Ta chỉ cần ôn lại, nhớ lại vốn từ cũ thế hệ cha ông đã dùng, hay chính thế hệ chúng ta sử dụng mỗi ngày, nhưng bây giờ vì ít gặp mà ta đã quên. Quên đi rồi thành quen đi – quên luôn. Từ đó từ vựng tiếng mẹ đẻ của ta ngày càng kém và nghèo nàn đi.
Mở mục Làm giàu vốn từ vựng của bạn, Inrasara.com có tham vọng nhỏ là giúp gợi nhớ – cho các bạn và cho chính người viết – vốn cũ. Qua đó ta mới hi vọng phần nào sáng tỏ trong công việc tưởng đơn giản nhưng vô cùng cực nhọc, đó là: “Làm thế nào để nói tiếng Chăm?”. Continue reading

Văn chương & Tư tưởng III-12.

Tôi muốn thấy con người kiêu hãnh nhất, con người linh hoạt nhất, con người quyết đoán nhất;
Tôi muốn cõi đời và muốn nó cứ như thế, muốn nữa, muốn vĩnh viễn, muốn thiết tha; và tôi kêu gào bất tận:
Bis! Bis!
Và không chỉ riêng cho tôi, mà chung cho cả vở kịch, chung cho cả tấn tuồng;
Và không phải riêng cho cả tấn tuồng, mà rốt cục thật ra là cho chính tôi;
Bởi vì tấn tuồng rất cần thiết cho tôi – bởi vì nó làm cho tôi trở nên cần thiết – bởi vì tôi cần thiết cho nó –
Và bởi vì tôi làm cho nó trở nên cần thiết.
Nietzsche – Phạm Công Thiện dịch.