[tiếp bài: Vấn đề Cham hôm nay. ĐỨT KẾT NỐI]

Thế hệ Jaka, Ikan, Nha Trang… xin lỗi, có vẻ hơi bị “qua” rồi. Thế hệ mới, sau vô số chuyến đi và gõ tìm “mạch nước ngầm”, “dòng sông ẩn” cho tương lai Cham [và Việt Nam], tôi hé thấy các bạn trẻ sau có vài tố chất cần thiết cho kết nối: Kim Thanh, Lộ Minh Kiên, Bích Hiên, Baoh Keo, Nguyễn Gin, Lựu Hoàng Điệp, Út Mén, và nhiều nữa… Các bạn có thể liên hệ với nhau, hay với Trà Kha, Phú Minh Tâm để tạo cơ hội giao lưu.

[Xin tap các bạn ở đây, nếu nghe bất tiện, thì rất mong được một lần ‘ampun’] 

[1] Đặc san Tagalau & Bài học khủng [đã kể, xin tóm].

Đó là thời điểm tôi đang taxi từ bệnh viện Tân Phú sang bệnh viện Bình Dân khám chuyên khoa. Thường ngày – 9g30 là khoảng thời gian tôi thư giãn mươi phút. Tôi chơi ngon lành thiệt, còn hôm nay trên xe, đầu óc mơ mơ màng màng, tôi tưởng tượng mình đang chết.

Là lần đầu tiên tôi NGHĨ ĐẾN tôi, LO CHO tôi.

Khi ấy tôi có mỗi mình tôi. Như thói quen, tiền trong ví: 5tr, hôm nay thêm túi đeo: 5tr, tôi còn thủ thêm ngàn đô-la cho cấp cứu. Con tim đang hành, tôi nghĩ nhỡ không may tôi đứt bóng nửa đường thì sao? Không ai bên cạnh cả.

[lành bệnh sướng quá, kể 3 ngụ ngôn hậu hiện đại vui]

Một bữa ngó thấy tâm thần “người yêu” ra mòi thoải mái, tôi mới rón rén mời nàng ngồi lại họp kiểm thảo. Lady first, thế là nàng chớp ngay cơ hội, khai mạc:

– Anh có ngàn điều đáng yêu, mỗi thứ đáng ghét nhất là ưa chê em.

[Hệt tiến sĩ Daisa Dao: “Nói chung là nếu khen Insara (sic), thì tôi có 1001 thứ khen… nếu chê Insara thì tôi có 1 thứ chê, đó là Insara chưa biết khiêm nhường là gì…” – Comment, tháng 4-2022].

‘Kut’ Raglai nổi tiếng ở Chakleng ngự ngay phía nam sân vận động làng. Năm 2017 về quê, nghe tin đồn nó bị mất, hầu hết mọi người tin, tôi thì không. Rồi qua thao tác đơn giản, tôi chỉ ra cho bà con bia ‘Kut’ nặng cả tấn vẫn còn đó!

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ca tụng đầy cảm tính lục bát Đồng Đức Bốn, bên cạnh đưa lời chê rằng, nhà thơ này quanh quẩn chỉ có 400 từ để làm thơ, trong bụng chả có bao nhiêu chữ. Rất nhiều người tin, tôi thì không. Năm 2011, bằng lối phê bình Lập biên bản, tôi chứng minh ngược lại. Hết đàng cãi!

Nay với phát ngôn vu vơ của tiến sĩ TTD, tôi phát hiện điều lạ, rất lạ.

Tôi có hai ông anh, anh em yêu quý nhau vô cùng. Máu mủ và còn hơn thế, bạn thân. Buồn là, cả hai bỏ tôi đi quá sớm.

Anh Hàm Bộ, mất đúng ngày tôi nhận từ nhà in tập thơ Hành hương Em-1999. Anh vừa tập sự thú y hơn năm, một buổi sáng vào chuồng chích bò, lơ ý sao ấy, bị nạn được chuyển nhanh vào Sài Gòn. Chiều, tôi ghé anh ở bệnh viện Chợ Rẫy, anh nhìn tôi hai mắt ứa lệ thay cho lời trăn trối.

Anh Phú Đạm “về” khi tôi đang ngon trớn với dự án “Hồ sơ biên bản so sánh” trên Vanviet, 2015. “Hồ sơ” đã lập, tính làm 40 kì liên tục, anh mất, tôi tắt nắng luôn, và không thể trở lại nữa.

Đầu tuần, văn phòng Hội Nhà văn phon hỏi:

– Trại Viết văn Trẻ ở Đà Nẵng từ 17 đến 24, anh Sara dự được không? Ngỡ tuần tới, tôi chần chừ: để xem đã. Hôm sau phon lại: Gấp quá chưa thể sắp xếp được, thì được cho hay: phải đến tháng 6 cơ. Đã sắm vai Chủ tịch Hội đồng Thơ, không thể né tránh, tôi: ừ.

Hà cớ tính đường lùi?

Nhà văn đi Trại, để gặp gỡ giao lưu – với nhau và với ngoài, lai rai bù khú, thả lỏng sau tháng ngày dài đóng khung trong nhà hay chốn quan trường, và cả tán tình nữa. Tôi, chủ yếu – viết. Lúc này chả viết được gì, nếu có – phải thật dài ngày cho tiểu thuyết.

Mươi ngày trước tôi nhận thư từ một bạn thơ ngoại xa lạ, Có 3 ý:

[1] Tháng Năm này sẽ ra tuyển tập Thơ thế giới…

In May of this year we will be publishing The Penguin Book of Spiritual Verse: 110 Poets on the Divine… It is a great honor for us to publish it in this anthology.

Bài thơ “Ngụ ngôn của Đất” của Inrasara được hân hạnh góp vui ở đó.

[2] cùng sự có mặt của 110 nhà thơ Đông Tây kim cổ, từ…

Như đã hứa, giã từ facebook đúng 10 ngày, tôi “trở lại” [bắt chước tên bộ phim xưa: “Ringo trở lại giang hồ”]. Khác điều, thay vì chiến cho tập truyện vừa: Huyền thoại Apsara trắng, tôi đổi ý, thay bằng 3 món phi hư cấu. Có nguyên do chính đáng của nó.

Tôi xong “Những biểu tượng thất truyền”, và thấy cho nó ngồi trong bút kí hay hơn là vào tác phẩm hư cấu. Nữa, chúng đã ra hình hài từ vài năm trước, nay cần dõng mãnh bước vào đời. Rảnh nợ chữ nghĩa này, tôi tập trung quyết toán cho xong phần còn lại của AGAL CHAM AHIER.

3 món rềnh rang và hấp dẫn đó là:

[hay. Không mợ thì chợ không đông]

Làm giàu, dễ. Tôi vài lần nói thế, bởi tôi đã từng giàu.

Nghiên cứu, phê bình hay làm thơ không khác. Chuyên tâm, tôi còn giật Nobel về cho Việt Nam nữa không chừng. Nhưng không. Tôi không thể “vượt biên” và trụ lại đó, để trở thành nhà nghiên cứu, nhà thơ hay nhà gì gì khác, mà “đi đò trở lại” để làm người.

Làm người thì khó, làm Cham khó mươi lần hơn.

[Chú thích cho mục “Phát ngôn của Inrasara-4”]

Ở tút “giữ sức khỏe kiểu tôi”, bạn facebook Vincent Ngo bình: “tôi vẫn hiểu và tin vào các nguyên tắc hữu lý và dễ chiêm nghiệm ấy”. Karun!

Tôi hay đùa, cả với các con tôi rằng, ngoài vài ngày đặc biệt, ai thấy cei bỏ thể dục là giỏi. Chả ai thấy đâu! Bởi tôi có TRIẾT LÍ SỐNG riêng.

Con người sống thiếu triết lí, thiếu “nguyên tắc hữu lí” thế nên ta hay nói, làm tùy hứng và tùy tiện. Từ đó ta không tin kẻ sống có triết lí, như tôi. Người ta không tin, còn bạn – bạn Vincent Ngo tin, nói như Phúc Âm, đó là phúc cho bạn.