Bài thơ sáng tác vào mùa hè năm 1985, chưa đăng ở đâu hay in trong tập thơ nào.
Khi Quê hương vắng mặt
Người tình ta lang thang
Ánh sầu soi tròng mắt
Hoài vọng mờ rêu phong
Khi Quê hương vắng mặt
Bạn bè tay sần chai
Nỗi áo cơm tất bật
Mang vợ con bên đời Continue reading
Về thơ tiếng Việt đương đại của tác giả Chăm.
Tham luận tại Hội thảo khoa học Văn học, nghệ thuật với hiện thực đất nước hôm nay, của Hội đồng Lí luận Phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương – Đà Lạt, 12-7-2010.
* Mơ mộng – Photo Inrajaya, 2009.
1. Đất nước thống nhất. Cách mạng phương thức sản xuất. Chia ruộng đất cho nông dân. Hợp tác hóa nông nghiệp, người cày chịu thương chịu khó nhưng vốn nếp sống tùy tiện tập làm quen thái độ ra đồng theo tiếng kiểng đội sản xuất, ăn chia theo công điểm. Khoán sản phẩm, ba khoán, rồi khoán trắng, để cuối cùng là giải thể hợp tác xã chuyển qua kinh tế thị trường – kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa. Mười năm bay vèo như giấc mộng Continue reading
Bài đã đăng Tạp chí Tia sáng, 5-9-2010.
* Nói chuyện tại Thư viện Ninh Thuận – 1998.
Chắc chi thiên hạ đời nay
Mà đem non nước làm rầy chiêm bao.
Nguyễn Trãi.
*
Người khác được nuôi bằng thịt gà, còn nhà văn tự nuôi mình bằng những lời khen. – Một nhà văn đã đùa giới mình thế. Không sai! Đâu riêng gì nhà văn, nó đúng với tất cả mọi người. Ít ai từ chối các lời mật ngọt rót vào tai, càng bùi càng tốt. Cả khi chúng trật lất, nghe, ta vẫn cứ khoái. Nó vuốt ve sự yếu đuối, xoa dịu tâm tự ái của ta. Ta cảm thấy ấm lòng, vững dạ khi, với kẻ xung quanh, ta không phải là kẻ vắng mặt Continue reading
* Xe trâu Chăm – Photo Inrasara.
Trích đoạn: Tom Riordan, “Thoughts About Poetry Narrates – Nghĩ về Thơ kể”
… Cuối cùng, “Trâu Khóc” của Inrasara liên quan tới nỗi đau có thực và tưởng tượng chất đầy thời thơ ấu của người kể truyện, tưởng như có ô cửa ma thuật giữa tâm hồn của người kể và nỗi đau của gia đình trâu – tưởng như, một cách mê hoặc, chúng là ghế và ghế. Những sự việc quan trọng cũng xảy ra rõ ràng với và giữa dòng dõi con người như thế, nhưng được biểu lộ qua con trâu.
… Finally, Inrasara’s “The Crying Buffaloes” is about how the real and imagined pain of buffaloes soaked the narrator’s childhood Continue reading
Tham luận tại Đại hội Nhà văn Việt Nam, 5&6-8-2010.
Bài đã đăng trên báo Đà Nẵng
và tạp chí Tia Sáng.
1. Mở cửa, hội nhập, văn chương Việt Nam chưa sẵn sàng cho giao lưu. Giao lưu đúng nghĩa là đến với nhau trong tinh thần cởi mở toàn diện. Tìm hiểu, học hỏi và thâu thái nhau.
Tiếng Việt thôi, ta vẫn chưa giao lưu. Các tạp chí văn chương quan trọng ở nước ngoài như: tạp chí Thơ, Việt, Hợp Lưu, Văn học… giai đoạn qua không được phát hành chính thức trong nước. Các tác phẩm của các tác giả lớn cũng vậy Continue reading
Thơ đến từ đâu? là tác phẩm tập hợp từ bài phỏng vấn/ trao đổi của Nguyễn Đức Tùng với 24 nhà thơ, nửa cuối năm 2006 và rải rác vài năm sau đó. Cuộc phỏng vấn/ trao đổi về thơ của một nhà thơ với các nhà thơ sáng tác bằng tiếng Việt.
Không phân biệt trong nước/ hải ngoại. Trong nước: Hoàng Cầm, Trần Hữu Dũng, Lê Đạt, Trần Mạnh Hảo, Inrasara Continue reading
hay Nhân Sự cố CKT,… suy nghĩ về phê bình đương đại.
1. Phê bình mở: Độc giả nhập cuộc đồng sáng tạo
Một tác giả, một tác phẩm xuất hiện, vấn đề văn học nghệ thuật đang nóng,… nhận được í kiến khen chê hay bị bỏ quên. Trên mạng internet! Kịp thời và nhanh nhạy là điều dễ thấy nhất của phê bình ở thời đại vi tính. Nó mang ở tự thân đặc tính của báo chí.
* Cà phê Văn học Hội đồng Anh: Phê bình, lí tính hay cảm tính, 2007, tại Sài Gòn.
Còn hơn cả báo chí. Bởi điều mà báo giấy không kham nổi thì báo mạng, website, blog, facebook đảm đương mà không hề hấn gì. Có cả không gian mênh mông cho người quan tâm vào cuộc. Tác phẩm mới lạ kêu đòi nhiều diễn giải khác nhau Continue reading
Tiểu luận đã đăng 2 kì ở báo Người Hà Nội, 23 & 30-4-2010.
Kì 2.
3. Nhận diện Thơ Việt đương đại
Chính bởi sự thể nhập nhằng và mơ hồ trong việc sử dụng dụng ngữ Thơ Trẻ, nên tôi muốn dùng cụm từ Thơ Việt đương đại và Các Khuôn mặt thơ mới hơn.
Thơ Việt đương đại bao hàm Thơ Đổi mới (thơ của các nhà thơ thời kì đổi mới, 1986-2000), Thơ Hậu đổi mới (1996-2005) và Các Khuôn mặt thơ mới là những cây bút xuất hiện từ năm 2006(11). Ở đây có sự chồng lắp về thời điểm – không vấn đề gì cả
Tiểu luận đăng 2 kì ở báo Người Hà Nội, 23 & 30-4-2010.
Kì 1.
1. Nhập nhằng hạn từ Thơ Trẻ
Như cụm từ “thơ hiện đại”, “thơ trẻ” là hạn từ có thể được sử dụng cho một nền thơ, ở bất cứ giai đoạn nào, trong bất kì đất nước nào. Việt Nam không là ngoại lệ.
* Bàn tròn văn chương kì 7: Văn chương mạng, tại TP Hồ Chí Minh.
Từ thập niên 60, 70 và vân vân… Nhưng có lẽ Thơ Trẻ được dùng với tần số cao là khoảng thập niên 90 của thế kỉ XX. Từ đó, nó xuất hiện ngày càng đậm đặc trên các phương tiện thông tin đại chúng và cả trong giới khoa bảng. Đậm đặc và lạ. Continue reading
Tham luận tại Hội thảo VHNT các DTTS Việt Nam, Đà Lạt, 14-3-2010.
1. Thống kê mới nhất của Hội VHNT các DTTS Việt Nam cho biết, trong số 820, hội viên dân tộc Kinh đã chiếm 335 người. Hội viên người dân tộc thiểu số ở miền Trung và Tây Nguyên so với các tỉnh phía Bắc kém hơn hẳn. Là điều đương nhiên, không phải bàn. Đáng nói hơn cả là con số người hoạt động văn học nghệ thuật ở khu vực này tham gia vào Hội vài năm trở lại đây suy giảm nghiêm trọng. Ninh Thuận cho dù có Chi hội nhưng năm năm qua, hầu như không có hội viên mới được điền vào danh sách! Không phải lực lượng văn nghệ sĩ ở khu vực miền Trung và Tây Nguyên hiếm, mà sự thể bắt nguồn từ nhiều nguyên do Continue reading
