Chữ & Nghĩa 20.: TÔI LÀM… CHÁNH TRỊ

 

Chuyện 1

Sau vài ngày bộ đội tràn vào Ninh Thuận, hầu hết anh em bè bạn tôi lên rừng nau ngak Ikan Krwak, tôi thì không. Không, vậy mà ngay sáng hôm sau, đang giờ học [cuối lớp Đệ Nhị], tôi được vời lên xe Jeep thẳng hướng đồn công an tỉnh và bị đẩy vào phòng biệt giam chẳn ba ngày đêm không thiếu. Mãi khi anh chị em xuống núi, họ mới cho tôi về. Về, để bị đẩy tiếp vào “lớp học tập chính sách” ở Chakleng. Tôi nhìn vào phòng, đông nghịt. Tất cả răm rắp chấp hành, tôi thì không. Bạn tôi H bước vào, tôi đứng khựng lại nơi bậc cửa: Continue reading

Chữ & Nghĩa 18- NGÔI NHÀ NƠI THI SĨ CƯ NGỤ

Ngôn ngữ như là ngôi nhà cho thi sĩ cư ngụ. Thi sĩ có thể vô sở trú trong không gian và thời gian, sự vụ chả có gì nghiêm trọng cả. Nhưng hắn sẽ mãi mãi chịu định phận vô gia cư nếu hắn không cư ngụ trong lòng ngôn ngữ dân tộc, nếu hắn không có ngôn ngữ như là ngôn ngữ để cư ngụ.

(Hàng mã kí ức, 2011) Continue reading

Chữ & nghĩa 16. TỪ RỜI BỎ ĐỊNH PHẬN ĐẾN HUYỀN NGHĨA CỦA CHƠI

[hay Tại sao phải làm việc?]

 

“Cha mẹ sanh con, trời sanh tính” – ông bà ta tổng kết, không sai.

Tính, đủ loại tính. Ích kỉ đòi hỏi có, ăn chơi thả cửa hay bủn xỉn nhỏ nhen có, cả thiện chí, rộng lượng và cống hiến cũng không thiếu. Như là ĐỊNH PHẬN. Bà Trời gán vào, và ta học chấp nhận.

Chuyện kể lại. Bạn học rất thân của tôi thông minh có thừa, tinh thần xã hội chả thiếu; nhưng chỉ một lần ông già bị xã hội đì, mà thành oán hận cả Cham, rồi tuyên bố: Có nhấc một ngón tay làm lợi xã hội này cũng không làm. Mà “xã hội” ấy gồm những ai nào? Chỉ là mấy kẻ tham lam và tàn độc rất không đáng chấp! Continue reading

Chữ & Nghĩa-15. CÒN AI KHÓC CHO GLANG ANAK KHÔNG?

Chỉ còn anh đứng khóc

dũng cảm và cô độc một kì quan

(Lễ Tẩy trần tháng Tư, 2002)

 

Trích Văn học Cham khái luận (1994):

Glang Anak mở ra cho sinh linh Cham, trong đêm tối đen mò của thời cuộc, trước không khí ngột ngạt của lịch sử, một sinh lộ khiêm tốn nhưng thiết thực, tia sáng yếu ớt của niềm hi vọng. Continue reading

Chữ & Nghĩa-13. ĐỐT NĂNG LƯỢNG THỪA [

“Trăm con suối đổ xuôi

trăm dòng suối cao xa những tưởng hợp thành sông cả

mãi lo ưỡn ngực làm cao mỗi con suối xanh tự đi tiêu tán ở lưng đồi.”

(Lễ Tẩy trần tháng Tư, 2002)

 

Câu chuyện

Con người được Bà Trời ban tặng thừa thãi năng lượng, cả đời xài không hết. Thặng dư, con người tìm cách đốt nó: Rượu bia tán gẫu hay chat chit, có; vận động thân thể hoặc hoạt động xã hội, có; lao vào cuộc chơi thâu đêm suốt sáng cũng không chừa. Đủ kiểu, đủ bài. Continue reading