Ariya Glang Anak: ‘Kunal di tian đaum bibiak urang tanhi/ Ka dahluw mai yuw ni…’: Thông suốt và nằm lòng ví có ai hỏi, ta kể từ xa xưa như vầy…
“Nhà văn nhân dân”, cái danh hiệu vừa qua được một ông nghị đề cử bị dè bỉu khắp. Nhưng lạ – tôi thấy nó vui.
Thử xem nó thế nào nhé…
Thánh địa Mỹ Sơn đã là di sản thế giới
tháp Dương Long sắp là di sản của quốc gia
không khéo chúng ta hôm nay đang là di sản của nhân loại
(“Phác thảo ở biển Vũng Tàu”-2002)
Từ tuổi 15, tôi đã đi qua nhiều palei kể câu chuyện Cham, sau này nhập cuộc chữ nghĩa cũng hệt. Tôi đã kể những gì, và kể thế nào?
[1] Kể chuyện qua THƠ
Với 9 tập thơ, cả tiếng Việt, Cham và Anh, tôi thể hiện tâm hồn con người Cham ở đời sống hiện tại. Sướng khổ, vui buồn cùng ước vọng và hi vọng dù bé nhỏ nhất. Thơ tôi có mặt khắp, cả địa phương lẫn trung tâm văn hóa lớn, trong lẫn ngoài nước.
Ở đây, cần kể thêm tiểu thuyết hư cấu: Chân dung Cát-2006 cùng mươi truyện ngắn lẻ nữa.
[2] Kể bằng VĂN XUÔI
Tiểu thuyết phi hư cấu, hay faction như: Hàng mã kí ức-2011, Tcherfunith-2012, Đi tìm hồ sơ một huyền thoại-2017;
Bút kí: Những cuộc đi & cái Nhà-2015, Từ Đứa con của Đất-2021, Chakleng, từ mảnh vụn kí ức-2021, Đường về Cham-2023.
[3] Kể bằng LUẬN
Minh triết Cham-2016, Đi tìm Sinh lộ cho Cham Ahier Awal-2015-2021…
[4] hay NÓI CHUYỆN
Ngoài các tổ chức của Cham, như Ban Biên soạn, lớp tiếng Cham chuyên…
Trong nước: Các Đại học, Hội Văn học Nghệ thuật, Trường chuyên, Cà phê thứ Bảy Văn học, các tổ chức phi chính phủ…
Ngoài nước: Đại học Silpakorn – Thailand, Đại học Okinawa, Hiroshima, Tokyo – Nhật Bản, Sứ quán Thụy Sỹ, Distant Horizons – Hoa Kỳ, Hội đồng Anh, Đài Loan…
[5] Kể, khi NHẬP CUỘC CỘNG ĐỒNG
Các sự vụ Cham với nhau, Cham và Việt, Cham với Việt Nam và cả Cham liên quan đến quốc tế. Hơn 30 vụ lớn nhỏ cả thảy, tôi đi vào, hiểu Cham hơn, mới tìm lối thoát cho vấn đề, đa phần hiệu quả.
[6] Đó là chưa kể tôi sáng lập và điều hành đặc san TAGALAU, cho các cây bút Cham kể chuyện của mình nữa.
Tất cả, chẳng phải nhà văn NHÂN DÂN thì còn kêu bằng gì!