Danōk Pô Inư Nưgar – có là câu chuyện cổ tích hiện đại?
Câu chuyện Danōk Pô Inư Nưgar ở palei Hamu Tanran Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước – tỉnh Ninh Thuận là truyện dài nhiều tập.
1. Xưa, mỗi mùa Katê, bà con từ Pangdurangga gồng gánh dắt díu nhau hành hương ra Tháp Bà – Nha Trang cúng tế, cầu nguyện. Mưdôn Hán Phải kể, thời Tây, ông còn leo xe trâu theo đoàn người đi chẳng chừa năm nào. Thời gian đi về mất ba ngày hai đêm. Mãi năm 1944, phong trào Việt minh nổi lên mất an ninh, chính quyền can thiệp, Cham mới tạm ngưng chương trình hành hương đất cũ.
Làm gì?
Bỏ chi chớ, bảo Cham bỏ Thần Yang mình thì không ổn rồi. Cham mới kanư (thỉnh) Bà về cư ngụ tạm đất Hamu Ram. Mãi đến năm 1954 khi tri huyện An Phước Dương Tấn Phát vận động bà con xây xong Đền, tất cả tượng Bà cùng của cải được chuyển về hẳn Đền Pô Inư Nưgar ở palei Hamu Tanran như hôm nay.
Chú ý: Danōk Đền Pô Inư Nưgar dựng nên từ tiền của, công sức chung của bà con nhiều làng Cham trong vùng, chứ không riêng palei Hamu Tanran. Đây là điểm cần ghi nhớ, không thì nhân loại dễ… quên. Tiếc là khi ấy, phần do ý thức về xây dựng chưa tới, phần bởi nóng vội để có nơi thờ phụng Bà, nên Cham chỉ phấn đấu làm tới đó.
Cũng khá lắm rồi!
2. Một phần tư thế kỉ qua, Đền xuống cấp!
Xuống thì phải nâng. Rồi khi người ngày càng đông, làng ngày càng mở rộng, thêm Văn hóa du lịch phát triển mỗi năm du khách cả Cham lẫn ngoài ùn về càng tăng, đến nỗi không gian Đền cứ muốn bứt.
Làm gì?
Đồn rằng, 10 năm qua bà con palei Hamu Tanran và cả chức sắc tôn giáo Cham có xin trùng tu nhưng [cũng nghe nói] không được phép. Tiền tui, tui trùng tu cái Đền của tui cho Pô của tui, cũng hổng được luôn. Lí do đâu như từ trên trời rơi xuống: Đền thuộc Di tích cấp Tỉnh, có trùng tu cũng phải được sự chấp nhận của trên.
Ngày 4-3-2015 Jaya Bahasa con dân Hamu Tanran viết bài trên Inrasara.com kêu cứu: “Di tích Đền Pô Inư Nưgar đang xuống cấp nặng”, biết có ai nghe?
Lẽ nào đợi cho đến chiều đền Pô Inư Nưgar đổ?
3. [Đoạn này ca sĩ-nhạc sĩ Chế Linh không muốn tôi đưa tin, xin phép bà con cho tôi cắt bỏ – Ampun!].
4. Đùng cái, thứ Sáu tuần trước 17-3-2017 khi dân mạng Cham đang dồn hết ánh mắt về “Sự cố Thư – Biên bản – Phản Biên bản” về vụ NVT-TP, thì Chế Linh gửi điện thư báo tin đến mọi người rằng Danōk Pô Inư Nưgar sắp được trùng tu tới nơi.
Thiệt ra sự vụ này bà con đã nghe phong thanh từ lâu – thuở sự kiện Dự án Thép Cà Ná đang làm nóng – rằng ông Vũ của Tập đoàn Hoa Sen hứa với Cham Hamu Tanran 5 tỉ dành cho Danōk Pô Inư Nưgar “làm gì thì làm”!
Trích theo Amuchandra Luu, ông Vũ tuyên: “Tôi muốn đền của ngài phải được xây bằng những viên gạch tốt nhất, những trụ gỗ tốt nhất để ngài có thể ngự hơn trăm năm sau mà phù hộ cho dân làng”.
Và hôm nay, người ta sắp làm thiệt…
5. Tin hành lang
Quyết định của Sở Xây dựng, số 3763/SXD/QLXD, do Phó Giám đốc Hồ Ngọc Tiến kí. Tóm tắt:
– Chủ đầu tư: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tự điều hành và quản lí
– Vốn đầu tư: Cty Cổ phần Tập đoàn Hoa Sen, gần 5 tỉ đồng.
– Nhà thầu: Cty TNHH tư vấn thiết kế xây dựng Phú Mỹ
– Thời gian thực hiện: 2016-2017
– Các hạng mục gồm: 1. Nhà Pô Inư Nưgar, Nhà khách, Nhà Pô Inư 2. Nhà lửa, 3. Cổng tường rào, 4. Sân đường, 5. Nhà bảo vệ – nhà kho, 6. Nhà vệ sinh, 7. Hệ thống cấp nước sinh hoạt, 8. Hệ thống điện, 9. Hệ thống chống mối.
+ Làm gì?
Khi, bản thiết kế do trên vẽ, tiền thì trên cầm, ban quản lí trên lo, bộ phận kiểm tra với nghiệm thu công trình có lẽ trên cũng liệu luôn.
Thế nên, tui không biết nói gì, làm gì, viết gì… Chỉ sợ, nó như “công trình” nhà mẫu giáo Chakleng 15 năm trước ấy. Tiền là tiền Hani xin Sứ quán Canada, còn bao nhiêu khoản khác “trên” lo tuốt, thành ra đồ chơi các bé Cham nghèo sau 6 tháng đã tiêu tán đường đâu hết trơn trọi.
Buồn không? Lo không?