[Nghệ nhân Phú Thị Mở (phải) và nghệ nhận Inrahani Thuận Thị Trụ tại Tối Biểu diễn Thời trang Thổ cẩm Lega – Minh Hạnh, tại Sài Gòn năm 1995].
Bà Phú Thị Mở, tên thường gọi là Nai Mở, một nghệ nhân Thổ cẩm Cham nổi tiếng.
Cao ráo, sắc sảo và sang trọng, là ấn tượng đầu tiên của đa số người đã từng gặp nai Mở. Nai Mở mất đột ngột vào sáng ngày 5-4-2011 tại quê nhà Chakleng, đã tạo cú sốc lớn cho cộng đồng. Ở tuổi 75, giã từ cõi tạm này để vĩnh viễn ra đi với nhiều sinh linh không là chuyện lạ, có khi cần thiết nữa. Nhưng với Nai Mở thì khác.
Vẫn còn sắc sảo và sung sức, không có chút dấu hiệu nào về tuổi già trên khuôn mặt và sắc thái của Nai, vậy mà Nai Mở đã ra đi…
Cả cộng đồng Cham sốc, và tiếc.
Nai Mở sống tốt với bà con làng xóm, gần như là chuyện bất đắc bất nhiên.
Tiếc là tiếc cho khả tính sáng tạo của Nai.
[Phát giải thưởng cho học sinh Chakleng 2011]
Mẹ của Nai Mở và ông nội Inrasara là anh em ruột. Tôi gọi bà là Nai Mở.
Trước 75, Nai Mở đã là một nghệ nhân dệt Thổ cẩm hàng đầu, hàng dệt của Nai được rất nhiều khách ưa chuộng, là điều không thiếu các nghệ nhân khác làm được. Chính thời điểm khó khăn nhất, là giai đoạn sau khi đất nước thống nhất, vai trò của Nai Mở mới nổi bật lên. Trong khi Việt Nam chìm vào nghèo đói cùng cực, và trong khi hầu hết người nữ Cham già trẻ lớn bé bị thì cuộc cuốn lôi vào chuyện kiếm sống qua ngày, Nai Mở vẫn trụ vững với Thổ cẩm dân tộc. Nai vẫn cứ miệt mài lưu giữ, kiên trì tìm tòi, và sáng tạo các mặt hàng độc đáo cung ứng cho những vị khách đặc biệt.
Do đó, không lạ khi Nai Mở từng được mời tham gia nhiều cuộc triển lãm lớn ở trong nước, sau đó vinh hạnh được Công chúa Thái Lan mời qua biểu diễn nghệ thuật dệt Thổ cẩm Cham tại thủ đô Bangkok. Là niềm hãnh diện cho Nai, và cả cho Cham.
Không chỉ hãnh diện thôi, mà sự kiện ấy còn giúp người nữ Chakleng thấy được giá trị nghề dệt truyền thống dân tộc mình, kích thích chị em chí thú với nghề nghiệp hơn. Và, tại sao không – quyết tâm đưa hàng Thổ cẩm ra thế giới rộng lớn.
Năm 2005, nhạc sĩ Tantu đã ra đi. Rồi sau đó không lâu nhạc sĩ Đàng Năng Quạ, Trượng Tốn cũng dần dần ra đi. Hôm nay Nai Mở – người phụ nữ Cham tuyệt vời ấy vừa rời bỏ chúng ta mà đi. Buồn, nhưng chúng ta thế hệ đến sau – tỏ lòng tri ân các nhân vật này, bên cạnh tỏ ra xứng đáng là hậu duệ của họ. Được vậy, hẳn họ sẽ mỉm cười nơi chín suối.