[hay. Bạn đã hiểu thế giới chưa?]

Hãy tưởng tượng…

Kẻ 15 tuổi dám từ chối đi đám đủ loại, nhưng lại rất săng sái bày bạn học chữ mẹ đẻ. 17 tuổi mê Phạm Công Thiện vừa lang thang palei Cham sưu tầm tục ngữ ca dao. 20 tuổi vừa đọc Heidegger vừa tập tò làm thơ các thứ.

Và lúc này tập tụng Kinh Tẩy trần Agal Balih kinh cổ nhất Cham vừa luyện tiếng Anh để lan tỏa Văn học ngoại vi các nơi…

Cư trú giữa thực và mơ, sống và chết, bóng tối và ánh sáng… hắn là Ma Hời hậu hiện đại đích thị!

Ta là ai? Câu hỏi không là ưu tư mang tính triết học, mà thực. Ta không sợ mình không hiểu thế giới, mà mãi lo thế giới không hiểu ta, là sao?!

Kazuo Ishiguro nhà văn Anh gốc Nhật – Nobel Văn học 2017, cho rằng đa số nhà văn Đông phương trong đó có nhà văn Nhật Bản khuynh hướng giải thích mình đến với thế giới. Họ sợ thế giới không hiểu hay hiểu sai mình.

Ông tự nhận, cả ông giai đoạn đầu cũng hệt. Tôi cũng thế: giải thích Cham đến với Việt Nam, và thế giới!

Kazuo Ishiguro tiếp: Lẽ nào một nhà văn Đông phương mãi làm công việc “khảo cổ” kia. Sau thời gian ngắn, ông rời bỏ “nghĩa vụ” giải thích phương Đông cho phương Tây, để hướng đến vấn đề khác.

Tôi – không phải bắt chước ông, bởi làm chuyện này khi tôi còn chưa biết đến ông – lần nữa, tôi cũng làm thế!

Còn thế giới?

Đâu là tâm thức chủ đạo toàn cầu? Sự chuyển dịch của ý hệ triết học, tôn giáo, chính trị, văn học nghệ thuật… Không phải tất cả, mà ít ra ở vài trung tâm đang ảnh hưởng và thao túng tâm hồn và lối sống của nhân loại hôm nay. Ba khu vực văn hóa phương Đông: Ấn Độ, Trung Hoa, Hồi giáo; phương Tây như Pháp, Đức, Nga, Mỹ…

Đọc, không phải để viết về nó như một nhà nghiên cứu, mà cho suy tư. 

Suy tư để hiểu, làm và sống.