[để ủng hộ bài viết của Xuan Bao]
Về việc mổ trâu cúng trong ‘Đam Padhi’ của Cham Awal (Cham Bà-ni), có ba điểm đáng lưu ý:
– Đây là lễ vật không bắt buộc trong tín ngưỡng (‘Đam padhi’ anh Đạo Chớ cúng cá cũng xong, là vậy);
– ‘Pô Acar’ không buộc và cũng không cấm chủ nhà mổ trâu “đãi khách”;
– Vậy chuyện mổ trâu là do gia đình tự nguyện.
Liên hệ với Đám cưới của bộ phận dân tộc Raglai. Ngày xưa bà con tổ chức cực kì đơn giản, thế mà từ đất nước mở cửa nó đã rất khác. Khác theo chiều hướng tiêu phí. Hiện nay, ở một palei Raglai Ninh Thuận, tôi biết có gia đình tiêu tốn 40-50 thùng bia cho mỗi cuộc, đến phải mang rẫy ông bà đi cầm, thậm chí bán đứt.
Rồi ta lấy gì để làm ăn đây?
Đám cưới Cham hôm nay không khác.
Tiền mừng bình quân 200k/ lần. Thế nên gia đình dù nghèo tới đâu cũng chả ngán, cứ đặt tiệc sao cho bằng chị bằng em. Mừng nhiều thì tiêu nhiều, tiêu rồi lo trả nợ đời.
Bà con Cham trong vùng đều quen mặt nhau, dằng dịt dây mơ rễ má, không đi không đặng. Có ngày trong xã có tới 10 đám cưới diễn cùng giờ. Chạy sô tới đâu cũng chẳng có bụng nào ăn cho hết, thế là hoang phí.
Phải chi ta biết dành khoản này cho “tái sản xuất mở rộng”!
Đọc tút Xuân Bào về việc mổ trâu ‘Đam padhi’, qua tìm hiểu sơ bộ, số liệu cho hay palei Pabblap Birau mỗi tháng bình quân cần đến hai cặp trâu. Dòng họ lớn, dù mỗi gia đình chỉ nộp vào 50k cũng đủ. Nhiều lần của 50k kia cũng đã tiêu mất của gia đình một ngân khoản lớn. Tính chung cả làng mỗi năm tiêu tốn đến 1,2 tỉ đồng triệu cho khoản trâu ‘Đam padhi’.
Giả sử từ số 1,2 tỉ kia, ta dành 200 triệu cho cấp ‘HALAU JANƯNG’ CẢI CÁCH PHONG TỤC, 1 tỉ còn lại làm QUỸ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG, thì hay biết bao!
Không ít người biện minh rằng, mổ trâu tế cũng là cách bồi dưỡng sức khỏe cộng đồng. Cứ tạm chấp nhận thế! Nhưng khoản cung cấp colori, lễ tế dê các ngày kéo dài cả năm cũng đã quá thừa rồi còn gì.
Làm gì?
Vấn đề ở đây là Ý THỨC CỦA CHÍNH TÍN ĐỒ, nhất là tín đồ trí thức. Còn cấp ‘Halau janưng’, các vị bảo tùy lòng bà con.
Phải dám thay đổi, và biết khởi động. Một gia đình bắt đầu, rồi hai, ba gia đình làm theo tạo thành phong trào xã hội, không khó.
Là người quan tâm đến cộng đồng, bạn nghĩ gì?