01: KUT RAGLAI & ĐẤT THIÊU
HUYỀN THOẠI Palei Chakleng tôi đã đề cập nhiều rồi, nói thêm e thiên hạ kêu “dân Chakleng chök”; hơn nữa: Cuốn sách jaka sắp tới e sẽ sứt mẻ về bản quyền. Nên thôi, tôi chỉ xin nêu các vấn đề cộm của Chakleng ở hôm nay, với cái tít: “Làm thế nào Chakleng luôn trên đường hướng về phía đẹp, phía tiến bộ?”.
Nêu, và gợi ý vài giải pháp khả dĩ. Rất mong bà con, anh chị em góp lời.
1. KUT RAGLAI hay còn gọi là Kut Pô Danōk nằm ở phía Nam Sân Vận động, cách com mương nhỏ mươi bước chân. Theo Trần Kỳ Phương, Kut có niên đại vào thế kỉ XIII, tuy nhiên các nghiên cứu mới đây cho biết, Kut có mặt vào thời Pô Rômê (tk XVII), dựng lên để thờ phượng một vị tướng tài thời ấy.
Dẫu sao, Kut Raglai thuộc hàng Di tích cổ hiếm có của đất Chakleng.
Gọi là Kut Raglai, bởi mỗi lần có lễ, người Raglai từ vùng Sông Pha xuống múa Poh Chār phục vụ lễ. Kut Raglai do dòng họ anh Phong – người Vụ Bổn lấy vợ Chakleng – thờ phượng.
Kut Raglai thuộc loại Kut có hoa văn khắc đẹp hàng đầu khu vực. Có di tích, có lễ, lại trụ ở vị trí trang trọng, nhưng vài chục năm qua, Kut như thể bị bỏ mặc. Không rào, các tảng đá “chiêng” sát nách Kut để giữ đồi Kut bị phá, cảnh quang gần như xơ xác. Di tích palei sẽ về đâu?! [Ta cứ lo phê Nhà nước “phá di tích Cham”, vậy tại sao Di tích chính palei ta nằm ngay trước mắt ta, ta không biết giữ???]
Vậy làm gì?
2. Đề cập sang việc khác có liên quan với Kut Raglai.
Đó là LỐI ĐI về Đất Thiêu và cả MẢNH ĐẤT THIÊU. Đó cũng là lối đi qua Kut Raglai.
Thứ nhất, lối đi quá hẹp. Từ Sân Đa Năng làm Đám tang qua con mương thì rất ổn, nhưng tại sao chỉ 10 bước từ con mương đến Kut Raglai, sau đó 20 bước từ con mương đến Đất Thiêu lại quá hẹp? Làm gì?
– Ủi phát quang LỐI ĐI là chuyện làm trước nhất, sau đó là:
– Mở rộng MẢNH ĐẤT THIÊU, và trồng cây bóng mát. Tôi nghe bà con phản ánh đất này cũng bị lấn, và khi bà con đòi hỏi, chủ gia đã chấp nhận nhượng bộ. Vậy tại sao từ bấy đến nay (3 tháng), ta vẫn chưa tiến hành? Công đoạn này dường đã được vẽ ra sau khi xong Sân Đa Năng, có phải thế?
3. Riêng KUT RAGLAI, bà con và anh chị em cũng cần lên kế hoạch sớm:
– Phát quang, sửa sang và rào thành – thấp thôi, nhưng cần thiết.
– KUT RAGLAI kết nối với mảnh Đất Thiêu tạo thành một khoảng rộng: to và đẹp. Tang gia đưa tiễn linh cữu người mất về với ông bà bớt buồn hơn. Khách đi tiễn đưa người thân cũng sẽ thấy ấm lòng hơn.
Gia đình Đàng Xuân Chiến đã làm đẹp Pô Nai ở núi Chà Bang, có Mạnh thường quân nào rào thành Kut Raglai không? Ít thôi, nhưng bạn sẽ góp phần mình làm đẹp quê hương.
LÀM ĐẸP, VÀ GIỮ CHO ĐẸP QUÊ HƯƠNG là nhiệm vụ của BQL Thôn, và mọi đứa con Chakleng.
Kajap karô – Thug siam!