[Minh giải về chuyện vặt xung quanh vụ Đạo Hồi, Bà-ni, &]
1. Đời tôi là những cuộc: Đi – Đọc – Viết & Nói [10 năm qua, tục gọi là thuyết trình]. Mọi lúc, mọi nơi, và bất tận.
Ngay từ năm 11 tuổi, chuẩn bị lên Trung học, để có tiền mua sách, tôi đã đạp xe cả mùa Hè bán cà-rem: Bal Riya, Bal Cong, Ram… có nơi xa đến 20km. Cấp II Pô-Klong, tôi theo bạn học đi hầu hết palei Cham Ninh Thuận.
Lớn lên, tôi vẫn không chừa thói tật ấy. Từ xóm Việt đến palei Cham, từ buôn Êđê cho chí giồng Khmer miền Tây hay làng quê đất Bắc, tôi cũng không chừa.
Chẳng đồng xu dính túi cũng đi. Đi và vui.
Tôi là thứ sinh linh “sự sự vô ngại” – đúng tinh thần Kinh Hoa Nghiêm với mọi mọi sự việc, con người, ý tưởng. Trong thơ ca, trong nghiên cứu hay cả trong sinh hoạt đời thường. Đạo Phật, Đạo Chúa, Islam, và mọi mọi tôn giáo bất kì – vô phân biệt. Nhập cuộc, lăn xả và hết mình.
Bước vào bất cứ ngôi nhà nào, tôi đều mang tới đó niềm vui: Tặng quà [khi tôi còn là ‘đại gia’], tặng sách, tặng tri thức, tháo gỡ rắc rối họ vướng mắc, giải quyết vấn đề họ gặp phải, hay chỉ làm thứ bầu cho họ trút nỗi niềm. Cũng đủ.
2. Vụ đổi tên gọi tôn giáo trong CMND từ “Bà-ni” sang “Đạo Hồi”, là thật. Chuyện bà con bức xúc, là thật. Bà con kêu đến tôi [hơn 20 người], là thật. Và thật hơn nữa, chỉ qua 3 ngày đăng lên, Stt về sự cố này nhận 200 shares, 140 comments, 600 likes.
Tôi không tự bịa ra mấy vụ đó.
Tôi không muốn làm mếch lòng người của chính quyền, càng không muốn đụng chạm đến đức tin tôn giáo nào đó. Có mà khờ! Phạm quy là ở vài phản hồi. Như,
– Phát ngôn làm buồn lòng anh chị em Islam, chẳng hạn [thường là vô ý, nếu cố tình thì là nickname – và tôi xóa đi].
– [Đứng tên thật] phê phán chính quyền: Xúc phạm người Bà-ni, vi phạm quyền tôn giáo, một bộ phận công chức vô tình hay ngu dốt mà ra…
Và tôi đã nhắc nhở: “Đây là chuyện tế nhị và nghiêm trọng, đề nghị bà con và các bạn ko bình luận mang tính suy đoán, ko động chạm đến cá nhân cụ thể, ko phê phán cá nhân với lời lẽ nặng nề. Nếu muốn, các bạn có thể qua trang khác bình luận. Tôi sẽ xóa mọi phản hồi phạm quy. Karun!”
3. Phân tích “Bà-ni” và Bà-la-môn [hay Awal/ Ahiêr] tuy hai mà một, hay Awal dù bản địa hóa từ Islam nhưng đã tạo những khác biệt rất nền tảng – là phân tích khoa học, không có gì đối xử phân biệt ở đây cả. Tôi đã nhiều lần lặp lại sự thể này ở rất nhiều bài viết của mình, trong đó bao quát nhất là: “Kiến trúc tôn giáo Chăm từ quá khứ đến hiện tại, vấn đề bảo tồn và phát huy môi trường ‘sống’”, tham luận tại Hà Nội, tháng 3-2010.
Tôi cho Bà-ni là sáng tạo độc nhất vô nhị của Cham ban tặng cho nhân loại hôm qua, và cả ngày nay.
Thế nên có “còm” cho tôi theo phe nọ để chống phái kia, là lầm to. Có vị còn ám chỉ tôi săng sái vụ này nhằm mưu đồ riêng, càng hố. Tầm như ông Inrasara mà đi làm chánh trị [hoạt đầu], nói như Phạm Công Thiện: Tôi thà đâm đầu vào đường rày xe lửa chết đi cho rồi!
Yêu & hết mình. Yêu & phi tâm hóa. Rồi sẵn sàng lên đường đi mất…
*
Trích Hàng Mã Kí Ức (2011):
Chẳng có gì trầm trọng cả. Trong giai đoạn khốn cùng của lịch sử, những lúc chìm tận đáy đau khổ và tuyệt vọng, Chăm vẫn biết cười. Cả tôi cũng vậy.
Ở mọi nơi tôi đến, tôi cứ nhận mình là Chăm – khoái hoạt! Tôi không cho Chăm thì ngon hơn dân tộc nào đó, cũng không phải thông minh hơn, cao đại hay ưu việt hơn. Tôi không hiểu tại sao mình khoái hoạt. Cũng chả thấy cần thiết phải tìm hiểu tại sao. Còn nếu có ai đó chối mình là Chăm, thay tên hoặc dùng dao lam cạo họ Chăm trên thẻ căn cước, là quyền của họ. Tôi không quan tâm sự chọn lựa đó. Khi chọn lựa là có sự tính toán lui tới, thiệt hơn. Tôi, không! Tôi yêu thương, vô ngại trong tình thương. Giữa cao ốc Sài Gòn toàn Kinh hay trong chòi rách gia đình Miên miền Tây, tôi vẫn cứ sự sự vô ngại. Một bạn văn ở Úc lần ghé nhà tôi chuyện bao đồng, đã đùa là “tôi thấy Sara rất hãnh diện khi kể mình có bà vợ hơn tám tuổi”. Ông đúng. Tôi kể nó một cách vui vẻ, khoái hoạt. Vậy thôi. Hầu như tất cả mọi chuyện, tại bất kì đâu, với bất kì ai. Trước hội trường nghịt người hay chỉ với vài bạn thâm giao. Hoặc tôi thoải mái ở đó, hoặc tôi bỏ đi.