Palei mở, dân số tăng – làm gì?

1. Dân số Cham ngày càng tăng, palei ngày càng mở, nhưng số lượng Haluw janưng không đổi, thậm chí có nơi sụt giảm, mà lệ tục vẫn y nguyên xưa. Vậy thì làm sao số Haluw janưng có thể đáp ứng được nhu cầu tâm linh cho tín đồ?
Palei Chakleng [và 6 palei khác phụng sự tháp Po Rome] những năm 70 của thế kỉ cũ: Số dân 8.000 người, nghĩa là người qua đời ít, lượng đám tang và các nghi lễ thuộc phạm vi phục vụ của cấp Paxeh cũng ít. Do đó với số Haluw janưng: 1 Dhya, 2 Bac, 5 Paxeh là đủ.
Còn hiện tại, làng mở, số dân tăng gấp 3-4 lần, mà cấp Paxeh chỉ có bấy nhiêu, thì vấn đề nẩy sinh là điều khó tránh.
Cụ thể hơn: Palei Chakleng ngày ấy mỗi năm không quá mươi người mất, vậy một tháng làm một đám tang là đủ [tục lệ: làng chỉ có một đám tang]. Hiện tại thì khác, nếu còn giữ lệ ấy, thì số lượng “ma” [chưa làm đám thiêu] còn nằm dưới “labang” (mả) sẽ tăng vọt. Là điều tín đồ Cham Ahier không thể chấp nhận.
Thử giải quyết:
Palei Hamu Tanran đã tách làm 3 thôn hành chính, và cấp Paxeh đã làm 3 đám trong cùng một thời điểm. Dân làng xem thử: chả có hệ lụy nào nẩy sinh.
Palei Chakleng đầu năm 2016 cũng lần đầu tiên làm 2 đám. Dù theo hành chính làng đã tách làm 3 khu phố, nhưng dân làng vẫn sờ sợ. Sau đó chưa thấy hệ lụy nào về tín ngưỡng xảy ra. Vậy tại sao ta không tiếp tục?
Xưa, cấp Paxeh làm 2 Hayam/ ngày thì không “thit” (hiệu nghiệm), tuy thế vài năm qua Dhya Po Rome đã mấy lần phá lệ, mà chả thấy hư hại ở đâu. Vậy lệ đó có cần thiết phải sao y truyền thống không?

Nghi lễ là thế, còn số lượng Haluw janưng thì sao? Kì tới ta thử tìm cách giải quyết.

2. Cham Ahier đã vậy, Cham Awal dù dáng vẻ có tổ chức hơn cũng không khác mấy.
Số dân ngày càng tăng, làng ngày càng mở, nhưng mỗi palei chỉ được quyền có một Sang Mưgik, là sao? Ta đã từng cơi nới Sang Mưgik này, nhưng vẫn cứ chật.
Pabblap Biruw chẳng hạn. Xưa có 1.500 dân, sau nửa thế kỉ số dân lên tới 7.000, số lượng cấp Acar cũng tăng gấp ba. Vậy mà cứ một Sang Mưgik là hành lễ. Đủ thứ lễ. Tín đồ chen chúc đặt mâm lễ, còn đám trẻ con đã phải lấn nhau để xem lễ.
Ngó sang Tin Lành, một nhà thờ dành cho số tín đồ tương ứng. Chàm mình, tại sao không?