[tặng Trần Thiên Thị]
Từ tuổi “tìm học” tôi mê 3 thứ: triết học, văn thơ & bóng đá. Nhưng số phận lôi tôi đi lối gồ ghề, bắt tôi phải gánh bao nỗi bá vơ, rất tội. Chuyện chữ nghĩa, ai mà chả thích nẻo sướng, chỗ sang, ngôi cao trọng; tôi cũng thế, vậy mà Bà Trời cắc cớ cứ bày ra mấy mâm bị người đời chê, đẩy tôi ngồi vào.
Riêng về văn học, có thể kê…
1. Năm Đệ Tứ, đọc thấy ông Paul Mus kêu văn học Cham chỉ bó gọn trong 20 trang sách, nghĩa là chả có gì đáng cả, nổi máu anh hùng rơm, tôi mới lao vào công cuộc truy tìm, để 30 năm sau trở thành chuyên gia của cái nền văn học bị bỏ quên ấy.
[“chuyên gia” cần được hiểu là kẻ bao quát được vấn đề, diễn đạt được, và khả năng thuyết trình về nó].
2. Năm 2002, Mở Miệng xuất hiện, tôi mê mẩn [tưởng mê cái chi cao sang, ai lại đi mê Giấy Vụn], tôi là người đầu tiên viết về họ, rồi liên tục liên tục… để cuối cùng trở thành chuyên gia về xuất bản ngoài luồng. Tuần trước, một tổ chức “quốc tế” làm Work Shop về “xuất bản” kiểu này nhờ tôi “xâu” bài với gợi ý mời vài “chuyên gia” cho họ nữa chớ.
3. Từ 2 mâm trên, ở vị thế đường biên, tôi đâm khoái văn chương ngoại vi. Mấy món bị [phía chánh thống] kì thị như: văn học Việt hải ngoại, văn chương tỉnh lẻ, thơ văn của cây bút chưa là [không muốn là] Hội viện HNVVN, văn chương mạng, tôi lại khoái. Theo dõi riết rồi tôi thành chuyên gia lúc nào không hay.
Tôi lắm bận được cho ngồi ghế súp ở đây, là thế. Năm 2014, tôi tham luận ở ĐH Sư phạm Hà Nội về nó rất oách.
4. Dĩ nhiên không thể thiếu cái mâm chuyên gia Văn học Dân tộc thiểu số. Là món, sau khi Lâm Tiến mất, và Phạm Quang Trung lặn, [không dám nói tôi là kẻ duy nhất, chỉ biết] tôi trở thành món hàng hot, không có không đặng.
Đó là 4 cái “mâm” bị người thiên hạ chê, vứt đi – tôi bị ẩy vào ngồi. Ừ, thì em ngồi. Vô phân biệt.
Là mới kể sơ sơ về văn học.
5. Cuối cùng, cuối năm nay ở ĐH nước ngoài order “mâm cao cỗ đầy” cực kì về Văn học ĐNÁ đương đại. Tôi ngó quanh, ước gì TTTh thân mến của tôi chơi được, để tôi giới thiệu vào ngồi. Mong lắm!
(Ghi chú: Năm 2005, nhận Giải Văn học ĐNÁ về, tôi làm số chuyên đề về Văn học đương đại ĐNÁ trên Tia Sáng. Tôi dịch và giới thiệu [kèm cả ảnh] 3 tác giả, riêng mình có tiểu luận: “Văn học ĐNÁ trong tâm thế hậu thuộc địa”; vậy mà tôi tìm [và nhờ nhiều người quen tìm] cả VN không một ai để viết về chủ đề này.
Ở buổi giao lưu sinh viên Thái, tôi nói nguyên văn:
“Nhà văn ĐNÁ xem thường nhau, và xem thường chính mình. Về chính trị và kinh tế, chúng ta đã mở, riêng văn học thì chưa. Văn học ĐNÁ vẫn còn là vùng trũng của văn học thế giới”).
[Stt được gợi hứng từ câu: “mâm nào mà ông chẳng có xôi có thịt” của Facebooker TTTh.]