[quần chúng Cham và Việt]
Vụ Hotgirl Nguyễn Thị Phương gợi ý cho tôi nhiều điều bức thiết rất đáng bàn, để gộp vào tiểu đề “Thế giới chưa hiểu Cham, tại sao?” Đã có 3 tút, nay ta tiếp tục…
Cham và Việt nợ nần nhau trong lịch sử xa xưa, hôm nay sau khi Cham đã hòa nhập vào đất nước Việt Nam thống nhất, hai dân tộc đang sống xen cư và cộng cư. Hơn 200 năm đi qua, vậy mà ta vẫn còn chưa [chịu, nỗ lực tìm] hiểu nhau.
‘Tagei dalah habar klah di kek gaup’: Răng với lưỡi làm sao tránh cắn phải nhau – ông bà nói thế. Ngộ nhận, hiểu lầm, có nên đấu không? Nếu có, đâu là đối tượng cần đấu?
Sự cố các trí thức, như nhà thơ Đỗ Hoàng do yếu kém về địa lí, lịch sử [Cham sống vùng rừng rú] mà phát ngôn bậy; hay Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy Đại học Paris VII cố tình bịa thông tin sai lạc về Cham để xuyên tạc, chỉ cần vài ngón đòn là đủ đưa luận điểm kia yên giấc ngàn thu trong nấm mồ chữ nghĩa.
Chớ đại đa số quần chúng hai dân tộc đang sống cạnh nhau, mỗi ngày vào ra gặp nhau nhau, thì sao?
Thực thi văn hóa tẩy chay “cancel culture” nhằm triệt hạ nhau thì không gì dễ hơn. Tuy nhiên làm thế chỉ có thể đẩy đối tượng vào ngõ cùng, chứ không hóa giải được vấn đề. Ở đó cho dù biết sai mười mươi, kẻ bị triệt sẽ khó nhận lỗi, hoặc nhận qua loa mà tâm chưa phục. Riêng bộ phận sinh linh có tâm địa không tốt, khi bị tổn thương và túng thế, sẽ quay lại cắn ta. Và rủ đồng bọn cắn.
Có cách nào hay hơn không?
Cham khó hiểu, thế nên cần đến sự giải minh kiên trì, chứ không thể khác.
Ở “Sự cố Văn hóa Nguyễn Thành Thống”, một nhà nghiên cứu Cham phán: “Anh Trạm còn giải thích dài dòng, chớ em chỉ một trang cũng đủ”. Không sai! Nhưng rồi sự thể sau đó sẽ đi về đâu?
Với “Hotgirl Nguyễn Thị Phương”, la cho cô nàng biết thế nào là lễ độ thì hẳn rồi, còn đẩy cô nàng vào đường cùng thì không nên, bởi được vậy ta cũng chả tăng thêm gờ-ram mỡ. Chi bằng mời nàng cà-phê. Và thực tế diễn ra như thần.
Tại buổi cà-phê [ở trưa tưởng tượng ấy] – chỉ cần cho cô nàng biết Cham ưa hai ngành Y và Giáo, từ đó bệnh viện kia có mặt đầy nhóc bác sĩ, nhân viên lẫn bệnh nhân Cham, là nàng vỡ lẽ. Chớ mấy chốn như Sở công an, Tòa án hay Cty Xổ số kiến thiết rất hiếm bóng dáng sinh linh Cham lai vãng.
Lấy tình đối đãi tình, biết đâu khi đã THÔNG, nàng sẽ cảm tình với ta hơn, có khi còn theo về “phe ta” nữa không chừng. Chẳng tuyệt sao?!
Kẹt nỗi đâu phải ai cũng đọc FB Inra Sara! Thế nên sự cố này tiếp nối đến sự cố kia, liên tục diễn ra. Và hơi đâu mãi giải thích mang tính cá thể! Phải khởi động từ nền tảng thôi.
Giải quyết rốt ráo vấn đề, chỉ có giáo dục. Lịch sử và văn minh Champa cần được đưa vào chương trình học một cách nghiêm túc, ngay từ cấp tiểu học.
Không thể khác.