[người Việt]
Từ vương quốc Champa tan rã kéo theo văn hóa-văn minh Cham thất tán, trầm một, sau gần thế kỉ mới có bước chân đầu tiên tìm đến khai vỡ, mong kết nối các mảnh vụn kia lại.
Để phục dựng một nền văn minh, và hiểu một dân tộc.
Ở bài viết: “Khám phá lớn nhất của tôi là khám phá về Tình Yêu 07. YÊU MỚI NÓI” đăng Inrasara.com, 7-6-2017, tôi cho rằng cá ba giai đoạn, từ thời thực dân, qua thời Việt Nam Cộng hòa, cho đến một phần tư thế kỉ sau đất nước thống nhất, các nhà nghiên cứu và Chính phủ vẫn chưa giúp được gì nhiều để người ngoài hiều Cham.
Không lạ, khi bước sang thế kỉ XXI, vẫn xảy ra bao ngộ nhận không đáng. Ngay trong lòng đất nước Việt Nam. Từ nhiều thành phần khác nhau. Nhà nghiên cứu, giáo sư, tiến sĩ, thầy tu, nghệ sĩ, cho đến dân thường.
Thử ôn lại vài sự cố (xin đừng phê bình, còn đối tượng đã nhận lỗi và sửa sai, tôi viết tắt).
[1] Mở màn, ngay đầu thế kỉ: 2001
23 nhà khoa bảng viết cuốn Mấy vấn đề lí luận và thực tiễn cấp bách liên quan đến mối quan hệ dân tộc hiện nay trong đó có chương về Cham với quá nhiều sai lầm tệ hại, dễ đẩy nhau vào nhà đá.
[20 thân hào nhân sĩ Cham phản ứng bằng thư kiến nghị, và đại diện NXB đến tận Phan Rang giải quyết. Cham đưa ra 5 chi tiết, và đặt câu hỏi: Tại sao các ông xuyên tạc, vu khống đầy căm thù Cham như thế, trong khi bà con đang sống yên lành ngay ở năm đầu thế kỉ XXI? Vị đại diện kia không biết đằng nào mà rờ.]
[2] 2004
Tiến sĩ ĐH Paris VII Nguyễn Văn Huy viết một bài “nghiên cứu khoa học” với những chi tiết hư cấu rất bậy, ảnh hưởng trực tiếp đến danh dự một sinh linh Cham bên cạnh tác hại lớn đến cộng đồng.
[Tôi đã phản bác ông trong bài: “Tiến sĩ ĐH Paris VII Nguyễn Văn Huy đã nhận định về xã hội Cham như thế” đăng trên Vanviet.info, 23-4-2017. Các chứng cứ xác thực và chắc khừ không cách nào cựa quậy được.]
[3] 11-2011
Viện chủ Thiền tôn Phật Quang – Núi Dinh, Bà Rịa – Vũng Tàu: Thích Chân Quang với video clip có tên “Biển Đông dậy sóng”. Ông thuyết:
“Nhiều người vẫn cho rằng cha ông mình chiếm Chiêm Thành là tội lỗi truyền đời của Việt Nam. Việt Nam phải chiếm Chiêm Thành. Đó là một trách nhiệm không thể làm khác được. tại vì sao? Tại vì Chiêm Thành có tục lệ man rợ. Đó là tục lệ giết người. Đất nước đó không thể tồn tại…. Tục lệ Chiêm Thành khi vua chết phải thiêu sống luôn người vợ. Mà vua làm được thì quan làm được, quan làm được thì dân làm được. Chúng ta phải tiêu diệt thôi”.
[4] 2014
Nhà thơ Đỗ Hoàng chê Cham là “dân tộc chưa quá một phường trung bình của một thành phố loại 2 (trên dưới 100 000 người). Quanh năm suốt tháng Nhà nước phải trợ cấp lương thực nhu yếu phẩm kể cả bút giấy sách vở để con em đi học”.
Hai phán xét về quá khứ lẫn hiện tại này hỏng thế nào, ai cũng biết!
[5] 2019
Trong một video clip, giáo sư QD xem Cham như “người rừng”, rồi hứng khởi quá thành sa đà và tán lạc đề, bị anh chị em Cham phản ứng, và phê phán nặng lời.
Được bà con mách, tôi vào cuộc. Sau trao đổi dài qua chat, giáo sư biết mình sai lầm, xin lỗi bà con Cham, và cuối cùng là: chữa lỗi.
[6] 2020
Video clip của Kênh CTT: “Trúng Phải Độc Dược Thôi Miên, Mất Trắng Tài Sản” lại là kiểu xúc phạm khác. Thế là chỉ qua ba ngày chiến, Cty xóa mọi dấu vết, xin lỗi bà con Cham, còn bị kiểm điểm và phạt hành chánh nữa.
[7] Và bao nhiêu vụ lẻ tẻ khác…
Mới nhất: 7-2020 là “Clip người nữ nói về Cham ở bệnh viện Ninh Thuận”, là một trong những.
Chỉ trong thời gian ngắn liên tục diễn ra bao ngộ nhận mang tính kì thị ở những cấp độ, sắc thái khác nhau.
Câu hỏi: Làm thế nào để chương trình kia thôi tái diễn?