Chuyện Nam tiến là thật. Đại Việt mở cõi không phải về miền đất hoang, mà là đất có chủ, và chủ nhân ấy đã dựng ở đó nền văn hóa – văn minh phát triển.
Chuyện Champa mất về tay Đại Việt, cũng là thật. Việt Nam hôm nay cần nhận ra và nói lên sự thật lịch sử đó, dạy nó ngay trong trường học…
Nếu ta giấu sự thật lịch sử, đừng nói là sự thật hôm nay, mà còn là sự thật hôm qua, thì chỉ thiệt cho ta thôi. Công dân Việt Nam sẽ không nhận diện được sự thật toàn vẹn của lịch sử đất nước, để gọi là hiểu biết và tạ ơn. Thiệt nữa, giấu thì làm sao bà con Cham có thể tin; rồi nhu cầu tìm về nguồn cội, thế hệ trẻ Cham sẽ mò đến nguồn tư liệu khác để đọc, là điều ta không hề muốn” (RFA, 3-5-2013).
+
Các bạn chú ý:
Tút này không đề cập đến lịch sử hay chuyện phục hồi vương quốc này nọ.
Ở đây Sara chỉ muốn nhấn: Sự thật lịch sử đã quá cũ không nên giấu. Giấu, có hại chứ không lợi lộc gì cả! Các sự thật cần được học sớm, học nghiêm túc, cho thế hệ hôm nay nắm căn bản sự thể để hiểu biết và tạ ơn. Tạ ơn mấy thế hệ ông bà đã làm cho mảnh đất đó thành đất sản xuất được với đập thủy lợi, đã xây dựng nên văn minh với các tháp Chàm với các di tích giá trị cho Việt Nam hôm nay…
Hiểu để giải sân hận, tránh sự nghị kị, từ đó các bên tin tưởng và chung sống hòa bình xây dựng quê hương. Karun!
Chuyện RFA là việc của họ, tôi ghi xuất xứ vì đây là chỗ “in” đầu tiên. Sự thể tương cận và tương tự ở các nước tiên tiến, tôi có tham khảo và biết qua. Bạn chớ lo người đọc facebook này bị kích động, tôi rất kinh nghiệm điều tiết các ý kiến trái chiều [vụ Dự án Nhà máy Điện hạt nhân to vậy, 2 kì thảo luận trên web của tôi kéo dài 6 tháng, tôi còn điều tiết được nữa là].
Tút này chỉ trích đoạn mang tính gợi ý. Còn đây là trả lời chung: Được mời thuyết ở nhiều diễn đàn chính thống, tôi nói 5 ý rất rành mạch như sau:
[1] Đại Việt làm nhiều cuộc Nam tiến vào vùng đất có chủ là Champa, bằng gươm [chiến tranh] và bằng mĩ nhân [Huyền Trân và Ngọc Khoa], và ở lại.
[2] Champa mất đi, hòa nhập vào đất nước Việt Nam thống nhất, Hải sử & văn hóa biển của Cham là của chung Việt Nam, Thánh địa Mỹ Sơn, hàng trăm tháp Cham… là của Việt Nam.
[3] Giấu sự thật lịch sử vừa thiếu nhân văn vừa tai hại [tôi chỉ ra 3 tai hại].
[4] Cần cho thế hệ công dân Việt Nam hôm nay và ngày mai biết sự thật đó để hiểu biết và tạ ơn và cùng bảo tồn.
[5] Cham và dân tộc thiểu số khác cần nêu lên những đặc trưng nhất của dân tộc mình, đóng góp để làm giàu sang nền văn hóa đa dân tộc Việt Nam.
+ Thêm: về bộ Lịch sử Việt Nam, tôi biết. Ở đây cần liên hệ với bộ Sử thi Tây Nguyên mà tôi có tên trong “hội đồng” đó: 64 tập đồ sộ, nhưng chúng ở đâu? Thư viên lớn nhỏ, vân vân trong khi bà con dân tộc trên đó đói sách. Nhiều lần tôi nói trên các diễn đàn, rằng: Hãy làm 1 cuốn “tinh tuyển” in vạn bản rải khắp buôn plây, đó mới gọi là làm văn hóa sống.