Hệ thống triết học Ấn Độ, Brahmin là đẳng cấp cao nhất, đồng thời làm nền tảng giữ cho Ấn Độ được là Ấn Độ. Và Cham được là Cham. Đẳng cấp thứ hai, vua chúa có thể chuyển từ triều đại này sang khác mà chẳng hề hấn gì; chớ Brahmin mất đi, cả hệ thống tư tưởng và xã hội Ấn Độ suy đồi hay sụp đổ.
Một Brahmin nào đó chưa trót đường tu, ngôn và hành sai lạc khiến kẻ đẳng cấp Ksatriya chiến sĩ nổi giận, hậu quả: Thay vì bảo vệ Brahmin, bạn trở ngọn giáo chống lại người anh em thuộc đẳng cấp này, Cham nát bét từ đó.
Đắc đạo Cham, tôi nhìn khác. Tôi tuyệt không chê bai, phê phán hay chống lại một ‘Halau janưng’ nào bất kì, ‘Ahiêr’ lẫn ‘Awal’. Chưa trót đường tu, là lỗi ở lịch sử, chứ không ở các vị. Champa mất, kinh sách thất lạc, giới tu hành thiếu – từ đó cộng đồng tôn chức hơi tùy tiện, thì chuyện sai lệch là không thể tránh.
Bên Awal, thiếu Acar – dòng họ “chọn” người chưa xứng để đại diện, làm “vua” dòng tộc mình. Bên Ahiêr, dẫu ông có chánh tông Bà-la-môn, trong khi kẻ xuất sắc trong anh em chạy theo ngành nghề khác, ông yếu nhất ở lại làm ‘Halau janưng’ – sai lệch thì cộng đồng lãnh đủ.
Mỗi nguyên do đó thôi cũng thấy đa phần hàng chức sắc tôn giáo Cham hôm nay “chưa trót đường tu”, phê phán các vị là mang tội. Lỗi vừa từ lịch sử, vừa bởi chính chúng ta.
Hiểu, thì càng yêu hơn. Yêu và chăm sóc, không thể khác.
Hỏi, thế hai chức sắc bị tôi block thì sao?
[1] Katip Từ Công Tấn [Tantu] tố tôi “chủ trương chia rẽ tôn giáo Cham”.
Cái câu “Tại sao chúng ta cứ phải lệ thuộc Bà-ni?” tôi đặt làm tít cho một bài viết, không phải tôi nói, mà là nguyên văn của một vị Cham ‘Ahiêr’ ở một buổi họp. Tôi nêu ra, để phân tích và phê bình đó là phát ngôn SAI.
Chuyện con nít cũng hiểu, mà anh vin vào câu đó, cố tình hiểu ngược lại. Tôi giải thích 5 lần 7 lượt, vẫn không nghe. Tôi hỏi: Kẻ chủ trương chia rẽ tôn giáo Cham, mà mỗi khi có vấn đề, các vị ‘Halau janưng’ mời đến hỗ trợ, là sao?”
Tôi block, bởi không muốn nặng lời với anh, dẫu sao a cũng thuộc “hàng chức sắc” [Sau này tôi mới biết anh đã chuyển sang Islam].
[2] Acar Nguyễn Ngọc Quỳnh ở thế khác. Bạn trẻ này chỉ là ‘Acar jamư-ah’ tu sĩ tập sự. Vài lần lỗi với cá nhân tôi, thì cho qua. Chớ anh phạm thượng với chức sắc cao cấp hàng tuổi ông [vẽ mặt Ông Mưdôn Pot rất bôi bác], thì khác. Cần phải nói cho ra bà con hiểu.
Nữa, là tu sĩ ai lại ăn cắp, vậy mà chàng đi đạo văn – trắng và đậm, hơn chục lần. Bị bắt quả tang rồi bị cộng đồng đưa lên mạng phê bình mà vẫn tiếp tục. Thì có xứng đáng làm tu sĩ không.
Tôi block, sau đó không lâu bạn trẻ này cũng bị Hội đồng Chức sắc loại khỏi hàng giáo sĩ.
Hiểu thì càng yêu hơn, riêng với quỹ dữ – nhẹ tay chỉ thể hiện sự yếu đuối và vô trách nhiệm với cộng đồng!