Bùi Giáng và Lê Vĩnh Tài làm thơ dễ, mà… ha[y]. Hai trự này đắc đạo thơ, có lẽ. Tôi thì chưa, và không. Hầu như mọi chuyện rơi vào tay tôi đều dễ, riêng thơ – cực khó.

Cà-phê sáng, không biết bao lần bà xã kêu [ám chỉ tôi và Út Trà Kha]:

– Bố con nhà này sao mà sướng, cả ngày đọc sách, ngồi vi tính, tán chuyện, nghe nhạc mà tiền xài không… hết.

– Ai đời như mẹ nó, chọn lối khó mà đi để quanh năm suốt tháng cực, nợ thì cứ nợ.

Thế là… giận.

Hỗ trợ mùa Covid-19 vừa qua, đối mặt với hơn ngàn bà mẹ trẻ Cham con mọn lẫn bầu các nơi đang kẹt vùng tâm dịch, để lọc ra 310 xuất – dù bao người yêu tôi một hai cei Sara đừng làm, tôi cứ lao vào – rồi tất cả êm thắm. Không có bất kì lời buồn trách nào từ phía chị em.  

Là chuyện tôi chưa từng trải, vậy mà cứ… dễ.

Làm ruộng, trồng rau muống dễ. Bán cà-rem, thú y, câu cá dễ. Kế toán trưởng HTX làng đến sổ sách tỉnh, dễ. Mở quán tạp hóa nhà quê hay lập Công ty làm ăn với quốc tế, dễ.

Nghiên cứu, phê bình, diễn thuyết, chủ trì Bàn tròn Văn chương hay chủ biên đặc san Tagalau – dễ. Cả khi nhập cuộc mấy chục nỗi người với nỗi đời Cham cũng chả lấy gì là khó, mỗi tôi vào cuộc là mỗi êm chuyện.

Dễ, nhanh gọn, nhẹ nhàng, và… “sướng”.

Chuyện ngược đời, thơ tưởng dễ xơi nhất, với tôi lại là món khó. Ngày càng khó.

Tôi từng làm thơ dễ, nhưng thời phất phơ thơ mộng ấy qua lâu rồi.

Trường ca “Quê hương” trong Tháp nắng-1996, tôi viết năm 1982 ở Ban Biên soạn sách chữ Chăm, được ba chương thì tắt. Mãi mười năm sau vào Đại học soạn Từ điển, tôi mới tiếp tục. Và xong.

Tập thơ Lễ Tẩy trần tháng Tư-2002, bắt được cái tứ từ 4 năm trước, ghi chú và ghi chú, để mãi mùa hè 2002, dự Trại Sáng tác Vũng Tàu, tôi mới nhận được cú hích để đóng cửa phòng làm một hơi trong 23 ngày, mới kết thúc.

Không phải thời gian đó tôi chỉ có làm thơ và mỗi nó, mà làm nhiều thứ. Dẫu sao các món kia tôi giải quyết nhanh gọn, dồn mọi tinh lực vào thơ. Lôi bản nháp ra đọc lại, sửa, sửa và sửa.

ĐỂ THÀNH THI NHÂN, sáu bậc tôi luyện, dường tôi đang hở sườn ở món nào đó nên chưa thể đắc đạo… thơ.