Tại sao cần Đặt Nền Triết Học Đạo Ahiêr-Awal?
1. Từ loạt bài: “Xã hội Cham hôm nay & tương lai cộng đồng” đăng website Chamyouth của các bạn trẻ ở Mỹ, năm 2006, sau đó là “Cham có thông minh không?” đăng nhiều kì trên Inrasara.com 2011, để khi có Facebook, loạt series: “Câu chuyện Cham”, “Tôi & Cham”, “Hiểu thì yêu hơn”, “Người Cham vẫn có thể làm giàu” “Tinh thần Cham” “Sinh mệnh Cham, hôm nay & ngày mai”… liên tiếp xuất hiện, và cuối cùng là: “Đi tìm sinh lộ cho Cham Ahiêr-Awal”, tôi đã va chạm nhiều, suy tư nhiều, đủ để có thể nhận định, rằng:
– Đạo Ahiêr-Awal thật tuyệt, là một đóng góp độc đáo nhất của Cham cho nhân loại.
– Do Champa không còn, truyền thống kia bị đứt quãng non 2 thế kỉ, nên nó bị mất mát nhiều, từ đó tạo ra lổ hổng hụt hẫng trong sinh hoạt tâm linh Cham.
– Từ hụt hẫng dẫn đến lầm sai, lầm sai ở nhiều khía cạnh và ngày càng sâu đậm; rồi lầm lạc là hệ quả tất yếu, để cuối cùng Cham dần xa lánh truyền thống ông bà. Trong đó có cả điều làm trụ cột cho đời sống tâm linh mình: Tinh thần ĐẠO AHIÊR-AWAL.
2. Tôn giáo nào bất kì đều dựng trên 3 trụ cột: Giáo chủ, Giáo đồ và Giáo lí, ngoài ra Giáo đường là một bộ phận sinh hoạt cộng đồng không thể thiếu.
Đạo Phật có Tam bảo: Phật, Pháp và Tăng. Đức Phật là giáo chủ; cả rừng già Kinh Phật là Pháp; còn Tăng là chư Phật tử; cạnh đó chùa các loại được xem là giáo đường.
Còn Nho giáo, nếu nhìn nhận nó như một tôn giáo thì Khổng Tử là giáo chủ, Văn Miếu là giáo đường, nơi dạy học kiêm chốn thờ phụng, còn giáo lí là các tín điều.
Không thể khác.
3. Cham thì thế nào?
Giáo chủ là Pô Rômê, người sáng lập Đạo Ahiêr-Awal, tuy nhiên hiện nay Cham vẫn còn mù mờ về Ngài – một mù mờ đầy ngộ nhận tai hại.
Giáo đồ: Sinh linh Cham Ahiêr và Cham Awal không được giảng cho biết Đạo mình thế nào, cần làm gì để trở thành tín đồ tốt nhất có thể.
Giáo đường: Cham Awal còn có Thāng Mưgīk, dù đã lạc mất không ít chức năng của mình; Cham Ahiêr thì hoàn toàn không.
Giáo lí, là “Tam tạng”: Kinh, Luận và Luật. Về Kinh cả Ahiêr lẫn Awal tạm ổn, Luật thì quá ư tùy tiện, còn Luận hoàn toàn vắng bóng.
Cần phải làm gì? Là câu hỏi lớn, có thể nói là lớn nhất cho sinh hoạt tâm linh Cham, hôm nay và ngày mai.