[Trả lời bạn đọc phản hồi trên Inrasara.com]
Bạn đọc viết: “Như vậy thì phải giết nghệ sĩ đi, vì tội phá hoại truyền thống văn hóa dân tộc”.
– Đúng, “giết” thì nhân loại đã từng “giết” nghệ sĩ từ lâu và giết nhiều rồi, nhưng sáng tạo thì nghệ sĩ vẫn cứ sáng tạo! Vì đó là chức phận và định mệnh của hắn.
Kẻ sáng tạo luôn làm khác truyền thống, làm khác để tạo ra truyền thống khác. Thế mới gọi là sáng tạo.
Không đâu xa, ngay ở Việt Nam, Hồ Xuân Hương và Nguyễn Du đã chịu bao nhiêu búa rìu dư luận. Nữ thi sĩ họ Hồ thì bị xã hội phân biệt đối xử, còn Nguyễn Du giai thoại kể rằng nếu còn sống thì bị vua Tự Đức nọc ra đánh roi. May mà ông vua này còn biết yêu văn chương, không thì Nguyễn Du tiêu và kiệt tác này cũng tiêu luôn. Riêng dân gian Việt thời đó còn truyền tụng: “Đàn ông chớ đọc Phan Trần/ Đàn bà chớ kể Thúy Vân Thúy Kiều”. Thế mà hôm nay, về văn học, chính hai tác giả này mà người Việt Nam ưỡn ngực với thế giới!
Van Gogh sinh thời sống trong đói khát, họa phẩm bị vứt xó, bởi ông mang “tội phá hoại truyền thống”. Thế rồi vài chục năm sau khi ông qua đời, giá của mỗi bức tranh kia xém trăm triệu đôla!
Là truyện dài tập kể không xuể.
Tôi hãy còn nhỏ nhẹ chán. Chứ một nhà phê bình thời danh quyết liệt hơn nhiều: “Là người Việt Nam, không thể làm một nhà văn đúng nghĩa nếu trước hết không phải là một kẻ phản bội có ý thức: phản bội quá khứ, phản bội truyền thống, phản bội tất cả những di sản tinh thần đã góp phần hình thành nhân cách và văn cách của mình” (Nguyễn Hưng Quốc, Văn học Việt nam, từ điểm nhìn h(ậu h)iện đại, NXB Văn nghệ, Hoa Kì, 2000, tr. 284).
Tôi còn chưa có đoạn văn nào oách thế, dù luôn tự nhận là kẻ sáng tạo.
Về truyền thống, tôi đã làm gì? Chính tôi ngay từ tuổi 15 đã lang thang qua mấy chục palei Cham lượm nhặt từng dòng ca dao, từng câu tục ngữ, để hình thành Văn học dân gian Cham. Đó là công việc tầm thường và dễ ợt ai cũng có thể làm được, tuy nhiên để làm được nó đòi hỏi tình yêu thương và lòng kiên trì, thêm chút máu điên. Nếu bạn biết có sinh linh Cham nào khác chịu làm như thế, xin mách cho tôi hay nhé.
Ca dao – tục ngữ = truyền thống.
Inrasara sưu tầm Ca dao – Tục ngữ để in ra và tặng 800 cuốn cho bà con Cham = Sara mang “tội phá hoại truyền thống” dân tộc!
Vỗ tay đi bà con…