Chuyện nghèo hèn hay thất bại, tâm lí chung của người đời là: giấu, để không phải xấu hổ, tôi thì không. Xin kể 3 đại biểu tiên tiến:

1. Hồi năm 1990, bán thổ cẩm – muốn làm khác người, tôi không lên Thượng mà gồng gánh cả gia đình vào Nam.

Thất bại te tua, về trắng tay. Ngôi nhà đã bán không còn, Haly bị tai nạn xe nằm nhà thương. Chúng tôi phải làm lại từ đầu, tệ hơn nữa, từ con số âm – bởi đó là thời buổi kinh tế đất nước bết bát sau giá lương tiền. Vụ này tôi đã kể, theo nhạc yêu cầu của nhà báo Ngô Thanh Tú: “chỉ toàn nghe ông giỏi, ông thành công, sao không thấy thất bại?” – và vài lần lặp lại. Thêm, học A.Gide, tôi NHẤN VÀO VẾT THƯƠNG đó, cho nó đau hơn.

Nhưng lẽ nào ích kỉ giấu riêng mình. Tôi mang nó ra phân tích, cho tôi và cả cộng đồng biết. Từ đó tôi rút ra 2 bài học:

[1] Buôn bán cũng cần nghiên cứu.

[2] Thổ cẩm là mặt hàng thủ công mĩ nghệ, muốn giàu chỉ có thể bán cho người giàu, càng giàu càng tốt.

HỌC từ thất bại của chính mình, tôi đã thành công – thành công lớn.

2. Chuyện văn chương chữ nghĩa

Cuối năm 2005, Phạm Quốc Ca mời tôi lên Đại học Đà Lạt nói chuyện về thơ. Trăm sinh viên cả thảy, thêm trăm khác từ Đại học Qui Nhơn lên. Ồn quá chợ, thơ với ca làm sao cơ chứ!

Hơn tiếng đồng hồ, chẳng nhớ ở đó tôi đã nói gì nữa. Chỉ biết có vỗ tay và tặng hoa, như thể ngôi sao ca nhạc ấy. Đại bại đến không đàng nào gỡ.

Về khách sạn, trằn trọc hồi lâu, tôi quyết: CHỚ HAM ĐÔNG, khách thính thơ trên dưới 50 là vừa.

3. Năm 2007, được mời thuyết về Phê bình với 2 vị nữa ở Hội đồng Anh. Ngô Thị Kim Cúc và Nguyễn Thanh Sơn nói hết bài, đến phiên tôi – như thói thường, chơi nửa bài, không gút không kết, ý định dành cho câu hỏi.

Ai dè, trận ấy TMH giành mi-crô đến MC chạy quanh hội trường mãi 15 phút mới thu lại được. Buổi nói chuyện thành vụ cãi vã chẳng đâu vào đâu. Thua thảm hại!

Tôi quyết, chỉ nói chuyện văn chương khi chính tôi là CHỦ TRÒ.

Rút ra BÀI HỌC từ trận thua thảm ấy, tôi tự kiểm, học – và chơi ngon lành. Tôi không còn thất bại lần nào nữa, từ ấy.