Bùi Giáng: Đời tài hoa cũng là đời…
Vài năm qua, bằng hữu, bạn học, người thân đi nhiều quá. Sắp lớp bỏ tôi, mà đi.
Ramưwan buồn, tôi thử điểm danh quý ông Chakleng – ở lại quê nhà hay theo vợ qua palei khác, về với ông bà. 40 sinh linh cả thảy, tuổi thọ không quá 60 – lạ không, non phân nửa trong số đó lại do K, đủ loại K.
Tại sao, không hiểu?
Bà con kì vọng vào một nghiên cứu chuyên sâu từ anh chị em có tay nghề: bác sĩ, chính quyền, mãi không thấy đâu. Tôi với tư cách người hoạt động xã hội, từ 2016 – làm, mang tính gợi ý.
“Đời tài hoa cũng là đời” là thơ Bùi Giáng, lược bỏ của Nguyễn Du hai chữ cuối. Thâm hậu và bát ngát hơn “Đời tài hoa cũng là đời bỏ đi” nhiều, rất nhiều. Nó mang tính mở, chứ không đóng, kết. Bùi Thy Sỹ thiên tài là vậy.
Tôi xuất hiện trên văn đàn “như một huyền thoại”, không lạ khi có đến non trăm bài thơ bạn thơ khắp nơi thơ về tôi. Đáp lại, nhưng hơi khác: Tôi không thơ họa như cách trả nợ, mà thơ về bằng hữu Cham. Trong đó vài người tài hoa đã hay sắp bỏ đi. Trích 3 bài:
[1]
CHẾ THẢO LAN [trong Tháp nắng-1996]
Nửa hồn lạc giấc mơ xa
Nửa tù ngục giữa canh gà cuối thôn
Nửa vầng trăng chết trong non
Nửa vầng hiu hắt treo mòn tuổi thơ
Đã rơi mất nửa trang thơ
Đã trôi tuột nửa cuộc cờ – trắng tay
Mòn hao nửa phiến thân gầy
Nửa lao đao ở bên này cuộc chơi
Chênh vênh chuyến lữ còn dài
Bước chân ảo vọng đã chai gót trần
Xa vời một cõi hư danh
Mang em vào giữa đất trần – nằm say.
Phan Rang, 1977
[2]
KHÁT VỌNG BIỂN [trong Hành hương Em-1999]
tặng Đảo
Chuyến đi hôm xưa những tưởng chuyến cuối cùng
sao anh vội xế trưa, đang khi mặt trời đứng bóng!
thiên kỉ mới mở mênh
anh thì xếp cánh
hồn vô ưu rơi mất lối chim gầy
bến bờ hun hút xa, bàn chân bước hẫng
gió vô tình. Chí hãi chuyển dòng say
Anh quay lại phận gà ăn quẩn
cối xay xưa đã rệu rã dáng bồng
đồng xu cũ xài mòn năm tháng
tự vỗ về sau khuếch tán mây suông
Như nỗi ngày xa mải mê đồng đất
quên cả nắng trưa đang gọi bóng chiều
giữa ngổn ngang trũng gò anh hì hục
thâm canh đời cứ mấy đám ruộng sâu
Lẽ nào hôm qua sang mà mai sau mãi bạc
phì nhiêu anh vay xin trả cánh đồng người
hạt vụ này sẽ vãi tung sang mùa khác
đất quay vạn đời đâu đã hết vòng tươi
Sóng lớp bàn tay lao xao vẫy anh về phía trước
nhìn đăm đắm anh là những dáng buồm căng
chắc đậm dòng sông anh chảy tràn biển khác
chuyến hôm nay
chắc chi đã là chuyến cuối cùng.
[3]
TRONG KHOẢNG TỐI CỦA GIÓ MÙA
[tặng Trà Vigia trong Lễ Tẩy trần tháng Tư-2002]
Da và xương
Mắt buồn và khói thuốc
Tờ giấy trắng và đêm trắng
Bơi ngang dòng nước tối ẩn hình.
Anh
Đến và đi
Chiếc ghế trống bỏ lại.
Không cả ngoảnh lại
Những âm tiết đen mang khuôn mặt loài cú biển
Đóng cửa một bắt tay.
Bên cạnh và xung quanh
Ném sang cái nhìn chật chội
Toan đám thiêu linh hồn chúng ta
Cả ở thì quá khứ.
Gió mùa làm thịnh nộ
Thổi rạp đám cỏ non nóng vội ngóc đầu.
Trước nhay nháy nhúm sáng dối lừa
Chúng ta chống đối hùa theo đồng lõa
Chúng ta phạm nhân quan tòa
Chúng ta bên lề
Ai hiểu được?!
Trong đối thoại bị chối từ
Một ban mai mắc kẹt
Trước bàn tiệc ngút trời
Chúng ta vỏ chai không vứt xó
Trong loạn nhịp vũ khúc cổ
Không ai còn níu được sợi tóc định mệnh mình.
Anh
Vịn vào lặng câm
Đứng.
Đi
Không ai có thể vỗ về khoảng trống.
Chỉ còn chối từ nâng đỡ hy vọng anh.
Mẹ quên nước mắt
Vợ quên than
Con quên khóc
Bằng hữu quên ly rượu cuối cùng.
Trong tiếng nổ lách tách của loài lửa đốt rạ
Choáng giữa vinh quang mù
Chúng ta
Gió tắt vào lồng ngực.
Đêm tối gồng hai cánh tay
Ngự trị.
Anh
Mang theo hơi thở gió mùa
Đi mất.
Cả nỗi chán cũng không buồn đậu lại.
Trước lũ mây hãnh tiến đáng thương
Trước nhúm nắng nhỏ con vừa than vãn vừa ưỡn ngực
Về phía dòng nước xanh bợt.
Anh
Hai tay bụm mầm nắng
Chờ đợi.
Bác nông dân
Chậm rãi vạch từng đường cày
Nhìn phơi mở bóng đêm.
Không ở đâu và không bao giờ được hiểu
Cô đơn như hố thẳm cô đơn
Anh vỗ cánh
Về phía gió mùa.
Bên kia cõi lặng.
Tiếng lướt đi của bàn chân
Hắt hơi của loài côn trùng tiền sử
Nín thở của nhà sư ẩn tu
Cánh tay vãi gieo vào vô hình
Xào xạc của gạch nung triều đại cũ
Bốc mùi của đất mục
Cạ lên trang giấy của câu thơ chưa viết
Gầm của biển chết
Lửa vỡ vào thành đêm
Vạc 300 tuổi thọ thình lình kêu xé không gian
Khóc vừa hạ sinh một giọng nói.
Niềm vui bất ngờ vang lên trong lễ hội
Cái cuối cùng có thể cứu vớt chúng ta:
TIẾNG HÁT.