[đây là một@những “luận” trọng yếu, từ nghiên cứu và suy niệm chiều sâu]

Cham Ahiêr có 2 lễ trọng đại. Có thể nói tinh túy triết lí Ahiêr nằm cả ở đó, là: Ba Talaang Tamư Kut (Lễ Nhập Kut) & Pôk Tapah [Baic] (Lễ Tôn chức Đạo sĩ).

Nếu Ba Talaang Tamư Kut, trước đó là Đam Cuh (Đám thiêu), là lễ hóa sinh một Cham bình thường (Gahêh) đi vào thế giới anh linh của Tổ tiên, thì Pôk Tapah để hóa sinh ‘pamưjiơng’ một tu sĩ ‘paxeh’ trở thành bậc chân tu ‘tapah’, đi vào cõi Đạo.

Cham tôn Tapah [Baic] khi cấp Paxeh đã qua tuổi lục thập. Lễ kéo dài trong 9 ngày, tập trung ở ngày thứ hai và thứ ba. 4 nghi thức chính, tuần tự:

[1] Lễ tẩy trần và đọc kinh Baic tiaup – Agal Buh Xalih ka Paxeh, diễn ở đầu giờ chiều ngày thứ hai. Mọi hư hao, mất mát, nhơ nhớp cùng hỉ nộ ái ố cõi trần cần được rũ SẠCH.

[2] Cuối buổi tối ngày thứ hai là tụng đọc 4 tập AGAL PRONG là Đại Bộ kinh của Cham Ahiêr, gồm toàn bộ thông điệp chính của Tôn giáo Ahiêr.

[3] Tiếp đến ở sáng ngày thứ ba, nghi thức “xóa mù tri thức” qua đọc kinh Agal Bubit (hay Buh Bit) cực kì trọng thể. Gru Haring (như thầy chủ lễ, Adhya phụ trách) dẫn Ông ra từ Thang wơk (nhà trang điểm). Kinh Bubit được đọc trong cuộc “hóa sinh” (pamưjiơng) dài dặc này.

Chữ cái Akhar thrah đơn, cặp đôi, cụm chữ được đọc vào thất khiếu (tajuh tathwat) Ông, và cả không gian xung quanh (pak adih dalipan akieng: bốn phương tám hướng) Ông. Đọc đi đọc lại, xuôi ngược đến Ông không thể thoát khỏi CHỮ tri thức.

Ông lại tiếp tục hành trình đi qua 2 Kanan: Kanan Liah và Kanan Kwah từ ngoài vào mới đến “mảnh đất hóa sinh” cuối cùng là Kanan Tapah của chính Ông trong Thang Amal (Ngôi nhà tu hành). Kinh Agal Trah Lôg Kajai [sau đó là kinh Trah kapu Hala] được đọc suốt hành trình này như một cách chuộc tội và dụng sunau (bùa chú) đuổi các loài ma quỷ ‘tiaup jin, kamưlai, abileh’ sót lại quyết bám lấy Ông.

[4] Cuối rốt, sau nhiều thủ tục thay áo, Gru Haring dẫn Ông đi vòng Kanan ba lần, rồi đưa Ông đến giữa Thang Amal. Tại đây Ông ôm Boh linguh (biểu tượng cao cả nhất của linh hồn Ông) và chết đi để hóa sinh. Chính từ giờ phút này, Ông trở thành Đạo sĩ thực thụ: TAPAH!  

Mê mẩn thế giới Đạo, Ông quyết ôm lấy NÓ để sang bờ bên kia và đi luôn như một A-la-hán. Nhưng không! Gru Haring đánh thức Ông bằng cách lấy Gai Jrư chọc một cú vào chân, và buộc Ông trở lại với đời, hành đạo.

Và kinh Baic Pakaup được đọc to lên, gồm những điều cấm kị một Đạo sĩ Ahiêr không được phạm phải trong hành trình còn lại của thân xác tạm Ông trên cõi bụi này.

Hành trình cam go đầy huyền nhiệm của một Đạo sĩ Bà-la-môn, có vị nào trong hàng chức sắc Tôn giáo Ahiêr Awal hôm nay đảm nhiệm được nghĩa vụ vinh quang này?