[hay. Các bạn xưa có còn yêu cô Trụ không?!]
Hani “đi”, mới đó mà đã 4 tháng 20 ngày. Mới đó mà nàng sắp “về” nằm Kut vĩnh viễn với ông bà. Nhưng không.
Nghe nói, Tộc họ Hamu Bhok đã “quyết ngày” Lễ Nhập Kut. Quyết này lại rơi đúng vào giờ thứ 25 của cô Trụ. Nghĩa là Hani phải ở lại trần gian thêm 10-15 năm nữa!
Biết tin, tôi hỏi:
– Có xét ca đặc biệt không? Như Tộc họ Gaup Gađak xét dì Mơi của tôi ấy? Bởi dì cũng rơi vào trường hợp như cô Trụ. Nhưng dì là ai? – Tuổi: hơn 90, tên: Vợ của ông Mưdôn Giỗ sư trong làng.
Tộc họ quyết: không thể không xét.
Còn cô Trụ? Hani đã đóng góp gì cho Chakleng, và cho Cham? Tạm kê:
– Tuổi trẻ, Trụ là ngôi sao văn nghệ của Chakleng.
– Công thành danh toại, Hani đã xin Quỹ Canada làm Hệ thống nước sạch [đầu tiên của Cham] cho Chakleng, cạnh đó sửa sang Nhà Mẫu giáo cho làng.
– Thành lập Cty Thổ cẩm, làm 5 cuộc cải cách lớn phát triển ngành nghề truyền thống dân tộc, để hiện nay dân làng còn hưởng thành quả.
– Hani đưa Thổ cẩm Cham đi qua mươi nước lớn, danh tiếng CHAM qua đó được người ngoài biết đến nhiều hơn.
– Bằng tiền của Cty và nguồn kêu gọi, Hani hỗ trợ vài trăm suất Mổ đục thủy tinh thể cho bà con Cham huyện Ninh Phước.
– Lập Quỹ Inrahani tuyên dương các đứa con Cham nghèo vượt khó.
– Giúp sinh linh neo đơn và tàn tật dài kì, tài trợ đặc san Tagalau xuyên suốt, cùng vô số chuyến thiện nguyện khi Cham có chuyện.
Hani cho đi, mà không đợi nhận về.
“Như dòng sông cho và đi
cho và đi mất về biển xa” [“Tặng phẩm của dòng sông”-1982]
Và Hani cũng chưa từng nhận về bất kì thứ gì cho mình. Hôm nay…
Giá mà Tộc họ Hamu Bhok ưu ái xét cho đứa con của Đất 1 suất đặc cách, thì hay biết bao. Vừa có tình, vừa được tiếng, rằng: Không lãng quên kẻ có công với làng xóm, dân tộc. Như một tạ ơn, một khích lệ.
Karun & Thuk siam!
P.S. Thêm cho anh chị em ngoài Cham biết.
Sinh linh Cham mất, được chôn ngay trong ngày. Một năm trở lên, bạn được cải táng làm đám thiêu. Ở lễ này, 9 miếng xương trán bạn được giữ lại trong lọ nhỏ ‘klong’, đợi ngày Nhập Kut – khi Tộc họ tập hợp được nhiều ‘klong’. Thời gian này có thể kéo dài 10-20 năm.
Năm 2019, Tộc họ Gaup Gađak đã hành lễ trọng đại này, cả thảy #80 ‘klong’. Theo nguyên tắc, dì Mơi của tôi “rớt lại”, để phải 15 năm sau mới “về”. Thế nhưng bởi dì là ca đặc biệt, Tộc họ quyết “không thể bỏ rơi” dì.
Heleh!