“Nghệ sĩ là kẻ ăn ít, ngủ ít, sở hữu ít hay không có gì cả” (Henri Miller”, là kẻ biết “chờ đợi một cách kiên nhẫn và tín thành” (R-M. Rilke), nghĩa là chịu giú mình trong bóng tối vô danh một thời gian dài với niềm tin yêu bất thối chuyển.

“Ở đây, thời gian không là tiêu chuẩn đo lường. Một năm có kể gì, mười năm không là gì cả. Là nghệ sĩ có nghĩa là nẩy nở như cây lá không hề bức thúc nhựa cây, không sợ hãi mùa hạ không trở lại nữa. Mùa hạ nhất định sẽ đến. Nhưng mùa hạ chỉ đến cho kẻ biết chờ đợi, chờ đợi một cách trầm lặng và cởi mở như đã có cả vĩnh cửu trước mắt mình” (Phạm Công Thiện dịch).

Năm 2005 tôi được VTV1 bình chọn là 1@4 “Nghệ sĩ tiêu biểu”, có nghĩa tôi cũng NGHỆ SĨ chán! Định kiến nghệ sĩ là loài vô nguyên tắc, rượu bia thuốc lá tùy tiện, với ốm yếu đến gió thổi bay được – là lầm to.

Thế nào là “chờ đợi một cách khiêm cung và kiên nhẫn”?

Dẫu là bạn chí cốt, tôi với Báo Mang Xoài không thiếu cạnh tranh. Thuở Pô-Klong, thể thao – tôi thua Xoài ở mỗi món tốc độ. Yut có lối xuất phát khủng. Có lần tôi quyết hạ hắn. Đến m-70 tôi bắt đầu bứt tốc, kẹt cái đường line không chuyên thiếu vạch vôi, hắn chạy ngáng lối không cho tôi vượt lên. Cuối cùng, chịu.

– Mi ăn gian, – tôi kêu.

– Không làm thế, thua yut sao, – hắn nhe răng ra cười.

Hắn phải thắng ở 100m, còn lại nhường cho tôi. Thế hệ ấy, 200m trở lên, tôi luôn dẫn đầu, dẫn đầu tận Lớp 12 Nguyễn Trãi toàn Việt. Môn ma-ra-tông, mặc ai nhấn ga trước, còn 1/4 đường là tôi dzọt lên, cán đích và bỏ xa.

Lối tư duy mang tố chất của một nghệ sĩ… xịn.

Thuở ấy, mới Đệ Lục mà bạn đồng môn tôi HP thơ thẩn nổi như cồn, cánh nữ sinh có mà lác mắt. Tôi, hãy đợi đấy. Để “rồi ngày… qua đi… qua đi”, đúng tuổi tứ thập, tôi cho tập thơ đầu tay ra đời, và… dzọt lên.

Tôi biết vài Cham vừa bước vào cửa nghiên cứu đã nổ inh, tôi ngược lại – trì trì làm việc từ năm Đệ Tứ, “giú mình trong bóng tối vô danh”, để tuổi đứng bóng mặt trời mới cho ra công trình đầu tiên, và… dzọt.

Biết chờ đợi, đó là một nghệ thuật cao đẳng của một nghệ sĩ chính hiệu.