[7 cách quán & 6 phép thử]
Mấy rày trực tiếp với ngàn sinh phận Cham về nỗi Covid-19, rảnh – tôi giở lại “sách thánh hiền” thấy hay hay, tạm rút ra vài bài học để cùng mọi người ôn tập.
Lão Tử: Biết người là trí, biết mình là sáng. Làm sao biết người?
Khổng Tử nêu ra 3: Cứ xem lời nói và việc LÀM của hắn; làm, cứ xem CÁCH thức làm của hắn; và khi hắn đạt, cứ xét cái gì khiến hắn VUI.
Bậc thánh nhân kiệm lời là vậy, còn người tài như Gia Cát Lượng, Lã Bất Vi, Lý Khôi thì cụ thể hơn. Tạm tóm và đối chiếu với chuyện hôm nay.
7 CÁCH QUAN SÁT
1. Xem hắn thích giao du với ai. Chuyện này Tây cũng nói: Hãy cho tôi biết bạn giao du với ai [hay đọc loại sách gì] tôi cho bạn biết bạn là người thế nào.
Ở đây cần chú ý đến chữ “thích”. Còn kẻ quan hệ rộng vì công việc thì khác.
2. Khi thành đạt và có vai vế, bạn đề bạt, trọng dụng hay giới thiệu ai vào việc làm? Người tài hay con ông cháu cha, kẻ có đức hay dùng cái ghế để đổi chác?
3. Bị đẩy vào nghịch cảnh, bạn có giữ được khí tiết không? Lúc khốn cùng, bạn vứt bỏ chuẩn mực nào, và điều gì bạn nhất quyết giữ?
4. Giàu có, bạn tiêu tiền vào đâu? Ăn chơi trác táng hay đầu tư vào trí tuệ? Hành thiện giúp đời hay sắm nhà lầu, xe sang, tiệc tùng nhà hàng để khoe mẽ?
5. Nghèo hèn, bạn có giữ được phẩm chất trong sạch không? Hay bạn nhận bừa bất cứ thứ gì người ta chìa ra?
6. Nhàn rỗi, bạn ưa thích gì? Đọc sách, ngồi cả ngày ở bàn cờ, tụ bạn bè lai rai tán gẫu, đơm đặt nói xấu này nọ.
7. Thời đại này được tự do thể hiện, lên facebook bạn viết gì, muốn lan tỏa điều gì, thích khoe gì?
6 PHÉP THỬ
1. Lúc đắc chí, xem hắn tự biểu hiện thế nào: Nhảy cẫng lên tự coi ta là nhất, nhìn đời bằng nửa con mắt, hay khiêm cung xét lại mình?
2. Thử lấy lòng hắn, coi hắn khoái món gì nhất: Danh tiếng hão [học vị tiến sĩ chẳng hạn], nhậu nhẹt, đàn bà hay tiền?
3. Khích nộ hắn, biết ngay hắn có tự kiềm chế được không: Hay theo gương Trương Phi để đâm đầu vào chỗ chết?
4. Gây cho hắn khiếp hãi, xem hắn có kiên định với lí tưởng không hay dễ dàng thối chuyển. Như mấy nghệ sĩ Việt, mới dọa sao kê mà đã thề từ nay em chả em chả!
5. Đẩy hắn vào hoàn cảnh khốn cùng để xem ý chí của hắn. Như các bạn yêu thơ sau 1975, chưa qua một tuần ăn độn mà vứt bỏ cả thơ, là một!
6. Làm cho hắn đau buồn để xem tâm trạng và phản ứng hắn thế nào. Mới bị bồ đá mà đã đòi uống thuốc rầy hay đóng cửa phòng làm… thơ?