Tôn giáo Ahiêr Awal. TINH THẦN ĐÓNG & MỞ
- Định mệnh dân tộc Do Thái và Cham có vài thứ tương cận, là điều dễ nhận biết. Tôn giáo nằm trong nỗi tương cận đó.
Xin lặp lại, đó là Tôn giáo Dân tộc, vừa mang tên dân tộc vừa đóng trong phạm vi dân tộc: Trong khi đại đa số tín đồ Do Thái giáo là người Do Thái, thì Tôn giáo Ahiêr Awal chỉ dành cho đại bộ phận Cham Pangdurangga.
“Đóng” này biểu hiện rõ nhất ở không cho người ngoài vào tôn giáo mình!
Theo chỗ tôi biết, với người Do Thái, chỉ có con của người mẹ mới được nhận là Do Thái, con của cha thì không. Cham cũng hệt, sinh linh nào không thuộc máu mẹ thì không vào Kut hay Ghur “chính”, còn thì nằm “ngoài” với chủng loại “không lành” khác.
- Ở đây tôi muốn đề cập tới KHÁC BIỆT, ghi nhanh, và dành phân tích ở các Status sau. KHÁC, đó là:
GIÁO DỤC TÔN GIÁO
– Giới tăng lữ Do Thái giáo thuộc hàng tinh hoa, Cham do hoàn cảnh lịch sử – ngược lại;
– Họ có “luận sư”, trong khi Cham hoàn toàn vắng bóng;
– Qua “luận sư”, Kinh sách của Do Thái giáo thống nhất, còn Cham chênh lệch khá xa;
– Tín đồ Do Thái giáo được dạy đạo rất nghiêm túc, Cham hoàn toàn bỏ trống;
– Cuối cùng, họ hành lễ tôn giáo bài bản và đúng giờ giấc: đọc kinh, cầu nguyện, kiêng cữ…, Cham thì quá ư tùy tiện.
- GIÁO DỤC ĐỜI SỐNG
Người Do Thái dạy con từ trong bụng mẹ. Họ dạy gì? Có thể tóm 3 điểm cốt yếu nhất:
– Phát triển TRÍ TUỆ là ưu tiên hàng đầu. Kiến thức là thứ tài sản không ai lấy cắp của ta được, ở Cham là AKHAR [= tri thức]. Nhưng khác điều là hiện nay các “trí thức” Cham chỉ lo cãi nhau về MẶT CHỮ, chứ không là trí thức đúng nghĩa.
– Trí tuệ ấy cũng phải biết làm nên TÀI SẢN VẬT CHẤT. Người Do Thái dạy con biết làm tiền, và biết dùng đồng tiền. Chuyện kể, người cha cho đứa con lớp Một 10usd. Đứa con dành 1usd cho Quỹ Tôn giáo, 1 usd cho Quỹ Từ thiện, 5usd cho Tiêu xài, và 3usd còn lại cho Đầu tư. Đứa con đầu tư bằng cách cho bạn học vay… Năm cuối trung học, chàng thành niên Do Thái kia đã đủ tiền mặt để mua 1 căn nhà trong phố, trong khi các bạn học lo nai lưng làm trả nợ Ngân hàng tiền học phí.
Tôi gọi đó là TIẾT KIỆM MỞ. Có sinh linh Cham nào tiết kiệm kiểu này chưa?
– Dù là Tôn giáo “đóng”, nhưng người Do Thái mang TINH THẦN MỞ. Họ luôn tìm thách thức ở vùng đất mới và chân trời lạ, từ kinh doanh cho đến khoa học, từ sáng tạo nghệ thuật cho đến phát kiến đề tài nghiên cứu…
Vậy nên dân Do Thái vừa giữ bản sắc dân tộc đồng thời có nhiều đóng góp lớn cho nhân loại. Đó là BẢO TỒN và SÁNG TẠO theo nghĩa cao tuyệt nhất của từ.
Còn Cham thì sao? Năm 2017, bạn facebook Jabaol Campa cho biết có một tiến sĩ Cham kêu: “Cham lo bảo tồn còn chưa xong mà nói đến sáng tạo!”
Tội không?