Vừa qua, ở “giải trí cao cấp”, nhân nhắc đến bác “Mặc như lôi”, vài bạn đọc hỏi tôi về lai lịch nó. Chuyện bác ấy như vầy…
Mặc như lôi: Im lặng như sấm sét, là dụng ngữ của Văn Thù Sư Lợi, không chỉ hàm nghĩa tịnh khẩu hay vô ngôn, càng không chỉ là sự chấm dứt tư tưởng, mà còn hơn thế. Thứ thanh âm nhẹ đến không thể tiếp nhận, hoặc được khuếch đại vượt khỏi mọi rung động nắm bắt của màng nhĩ con người.
Bồ Đề Đạt Ma 9 năm ngồi nhìn bức tường trắng, là Mặc như lôi đã đành, ngay Đức Phật Cồ Đàm từ vào cõi trần, rồi 49 năm hoằng pháp, sau đo chìm vào cõi yên lặng ngàn đời, cũng là Mặc như lôi [“ta có nói gì đâu!”].
Nietzsche, dù ý thức thẳm sâu: “Chính lời nói im lặng nhất mới mang tới bão tố”, vẫn chấp nhận la hét cuồng loạn vào khoảng rỗng cõi người và vực thẳm tư tưởng, để rồi tắt ngấm trong cơn điên, là một Mặc như lôi cách thế khác.
Ở cấp độ thấp hơn, kẻ sáng tạo chịu giú mình trong bóng tối vô danh chờ chín tới; hay kẻ suy tư ẩn mình và chờ đợi giây phút chói lòa của tư tưởng; thấp hơn nữa, một võ sĩ quyền Anh chịu trận, để ra cú đấm trời giáng hạ gục đối thủ.
Đích thị Mặc như lôi.
Câu chuyện.
Tôi có ông bạn vong niên, chiều kia nghe tin mình bị một trang web viết bài đánh. Ông tá hỏa lên, kêu đứa cháu chạy ra phố in cho ông. Đọc, suốt bữa cơm chiều ông thanh minh với tôi mất cả ngon, để rồi ông đã trằn trọc nguyên tối hôm ấy. Tội hôn!
Tôi ngược lại, trước đó không lâu cũng bị y hệt. Tôi để yên đấy, mai sáng mở máy đọc, viết phản ứng, và rồi tiếp tục… để yên đó, không đăng đâu cả. Không khỏe sao?
Nữa, một nhà nghiên cứu Cham [trong đó có cả tôi và vài vị khác] bị phê, rất oan. Từ Mỹ về, ông thúc tôi viết phản công [“chỉ có tiếng nói Sara mới thuyết phục”], tôi nói: Đợi 5-7 năm nữa chả muộn đâu anh. Và tôi đã làm thế thiệt. 5 năm sau tôi đọc một thể mấy bài kia, viết, gửi cho vài người lưu hồ sơ, và… để yên đó.
Là Mặc như lôi!
Chuyện khác.
Một nhà khoa bảng đương giáo sư ĐH Paris VII viết về Cham. Cực tệ hại. Bài đăng tạp chí tháng 9-2009. Tôi đọc, và… hãy đợi đấy. Lo sống đời mình đã chứ! 8 năm sau, rỗi, tôi lang thang đi tìm các dấu vết, phỏng vấn các sinh linh liên can, và viết, đăng nhiều web to. Ông hết đàng thoát.
Dù là ở cấp độ thấp, trong thế giới chữ nghĩa, đó chính là Mặc như lôi!