[Châm ngôn hậu hiện đại: “Think globally, act locally”]
Dân quê Cham nói: “Yau Yôn thong Lo: Như Việt với Tàu”, hàm ý hai loài này xử với nhau bất cận nhân tình. Và còn hơn thế, không thể sống chung.
Trước sự kiện biểu tình vô tiền [khoáng hậu] trong lịch sử hiện đại Việt Nam vừa qua, qua thăm hỏi, tôi biết vài sinh linh Cham thế hệ trước tỏ vẻ thờ ơ, sao cũng được. Việt hay Tàu gì gì mình vẫn mang phận Chàm, chả nhúc nhích tới đâu. Vài bạn trẻ còn biểu hiện tâm lí “vô cảm” kia trên FB của mình nữa.
Đó là lối nghĩ vừa hỏng, vừa vụng.
HỎNG. Việt và Tàu có hệt nhau không? Câu trả lời: có và không. Có, do đồng văn. Không, là khác ở cấp độ. Nói về xử ác, tạm điểm 4 huyệt:
– Việt không có “văn hóa ăn thịt người” như Tàu (xem Lỗ Tấn); Việt cũng chưa xảy ra nạn đốt sách chôn nho bạt ngàn như thời Tần Thủy Hoàng [không kể Việt sau 75 với phong trào càn quét văn hóa phẩm đồi trụy và phản động, cùng là đại nạn Kinh tế mới].
– Trận Trường Bình, hơn 40 vạn quân Triệu bị giết như rạ chỉ qua một đêm, kiểu ấy sử Việt cũng có nhưng chả thấm vào đâu.
– Đó là nhìn từ góc độ văn hóa và lịch sử, còn thời hiện đại, dù cùng nòi Cộng Sản, chỉ có Tàu mới dám làm nên một Thiên An Môn chấn động địa cầu; Việt thì không [hoặc chưa].
– Với dân tộc thiểu số, cứ quay cận cảnh chính quyền Trung Quốc vừa ứng xử với người “dân tộc anh em” của họ thế nào, cũng đủ thấy.
Tại sao? Việt Nam nhược tiểu, có làm gì CŨNG NGẠI quan trên [Mỹ, Nhật, Tây Âu] ngó xuống, người ta [Thái, Malaysia, Indonesia…] nhìn vào, mà chùn tay; chứ Tàu, họ ngán ai!?
VỤNG. Ở đây là lối nghĩ tiêu cực.
Như thể Cham không phải Việt Nam, mà là loài nào khác, hay kẻ ngoài cuộc. Ngoài cuộc được không? Khai sanh bạn, CMND bạn, lí lịch bạn… là Việt Nam, không thể chối. Xin VISA, hay quá cảnh vào Âu Mỹ, bạn cũng chịu bị lườm nguýt, hạch sách như mọi công dân Việt Nam, không thể khác.
Formosa, Bauxite, nhà máy nhiệt điện với xỉ than, cá chết, bùn đỏ hay nợ công gì gì con cháu bạn cũng phải còng lưng ra gánh như mọi mọi Việt, Thái, Tày, Nùng, Êđê, Churu… khác.
Còn nếu phước đức, Bà Trời cho Việt Nam ăn nên làm ra, đất nước được “dân [là] chủ, quan [thành] tớ” đúng nghĩa, bạn cũng cùng chung hưởng như ải như ai.
Vậy, làm gì? Bạn cần thức nhận và chấp nhận mình là Cham – một dân tộc bản địa có văn hóa nền tảng với lịch sử dài lâu đang quốc tịch Việt Nam hiện sống trên mảnh đất hình chữ S này, để cùng trách nhiệm.
Trước sự kiện kia [và khác…], tôi không dại dột khuyên hay đòi hỏi bạn nên làm gì, mà là THỨC NHẬN & CHẤP NHẬN mình là Cham sống trên đất nước Việt Nam. Còn thì mỗi cá thể có thái độ và hành động riêng, và trách nhiệm về hành động đó.
Chứ co cụm lại với thân phận Chàm, chẳng những ta không “sống thực”, mà còn biểu hiện tâm thế ao làng, không hơn.