(Chủ đề Bất an Dự án Nhà máy Điện hạt nhân – Ninh Thuận)
Trưa nay, 30-3, tôi vừa nhận được email của một “Độc giả thơ Inrasara” gửi, với tiêu đề “Xin đừng làm tình hình phức tạp thêm”. Nội dung như sau:
– Cảm phục Inrasara vì dám nói thẳng quan điểm của mình về ĐHN Ninh Thuận.
– Diễn đàn bị vài người lợi dụng để phát ngôn tùy tiện, nói xấu những người có trách nhiệm.
– Inrasara cần cân nhắc khi tiếp tục bàn về vấn đề này, vì nó đã được Quốc hội thông qua.
Tôi đã có thư trả lời cho “độc giả” yêu thơ Inrasara ấy. Nhận thấy nội dung trao đổi dù có tính riêng tư, nhưng động cập đến vấn đề chung, nên xin đăng lên ở đây cho bạn đọc Inrasara.com cùng hiểu.
*
Sài Gòn, 30-3-2012
“Độc giả thơ Inrasara” thân mến
Cảm ơn bạn đã có lời khen và lời khuyên. Xin trình bày với bạn như sau nhé:
Dự án ĐHN ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống nhân dân Ninh Thuận, nhất là người Chăm. Bởi gần nửa số dân Chăm trên đất nước ta sinh sống ở vùng này. Nên việc họ biết và nêu ý kiến của mình về vấn đề liên quan đến sinh mệnh họ là điều rất bình thường. Và cần thiết.
Về các bài viết
1. Vì chưa có cơ quan nào cung cấp thông tin tối thiểu về Dự án này cho dân chúng biết một cách tương đối, cho nên – nhân kỉ niệm 1 năm sự cố Fukushima – tôi đã trích đoạn và in nguyên văn 2 bài của chuyên gia và trí thức Việt Nam đăng kì một, mục đích cho bà con Chăm biết về sự thể. Dân biết, dân bàn, dân kiểm tra… là quyền tối thiểu của công dân một nước độc lập, tự do. Tiếp theo, bài trả lời phỏng vấn hay “đối thoại với độc giả Chăm” không nằm ngoài mục đích. Bạn biết đó, tôi chưa bao giờ là con người quá khích hay có tinh thần dân tộc cực đoan ở bất cứ đâu hay trong bất kì lĩnh vực nào.
2. Bài tản văn của Trà Vigia viết chủ yếu nêu lên lo lắng của anh, lối nghĩ của riêng anh xuất phát từ nỗi bất an chung của quần chúng Chăm, thể theo yêu cầu của những người quan tâm. Còn bài của Paka Jatrang tập trung vào phê phán trí thức Chăm ít chú ý đến các vấn đề cộng đồng, không riêng về chuyện ĐHN.
3. Bài mới nhất của Inrasara về “Cham Pangdurangga…” không mục đích nào khác là cung cấp cho bà con Chăm, người Việt Nam (nhất là người có trách nhiệm) và người nước ngoài hiểu biết căn bản về cộng đồng Chăm tại Ninh Thuận: họ chiếm số lượng lớn, là dân bản địa, sống ở vùng đất thiêng ngàn năm, có nền văn hóa truyền thống lâu đời. Rất ít người Việt Nam biết về điều này, vì lâu nay lịch sử Việt Nam được dạy rất thiếu khuyết trong nhà trường.
Về các cơ quan trách nhiệm
– Chính Đại biểu Quốc hội người Chăm cũng biết rất mơ hồ về Dự án ĐHN. Bà “Đàng Thị Mỹ Hương phản ánh, hiện nay nhiều cử tri đang rất lo lắng, tâm tư về tình hình tiến độ của dự án nhà máy ĐHN… Nhưng mà thực lòng, tôi chưa nắm bắt được thông tin cụ thể để mà giải thích cho nhân dân”).
– Thời gian qua, không ít người có trách nhiệm phát biểu đầy chủ quan về ĐHN, trong khi các chuyên gia đầu ngành trên thế giới quan niệm khác.
– Dự án gì ở quốc gia nào bất kì, dù Quốc hội đã thông qua, nếu thấy còn lấn cấn, vẫn có thể xem xét lại.
Về ý kiến phản hồi
Tôi từng nhắn độc giả rằng, dù đây là diễn đàn tự do và người đọc tự do nêu ý kiến, nhưng cần tuân thủ vài quy ước. Đó là:
– Không phát biểu chống lại đất nước và, không gây mất đoàn kết dân tộc.
– Không công kích cá nhân, tôn trọng chọn lựa và tự do của người khác.
– Không bàn ngoài lề và lạc đề; nếu phê bình, cần nêu dẫn chứng cụ thể.
Riêng về ĐHN:
– Đại biểu Quốc hội Chăm là người đại diện chính thức của đồng bào Chăm, thay mặt cho đồng bào có tiếng nói. Có ý kiến gì cụ thể, bà con hãy đề nghị thẳng thắn với vị này.
– Không lan man, mà tập trung vào đề tài đang bàn. Đó là, cho bà con, các cơ quan trách nhiệm, và dư luận thế giới biết: Đây là mảnh đất cư dân Chăm sống lâu đời, và là vùng đất thiêng liêng không thể dời đi, không thể bị bỏ hoang, không thể nguy cơ trở thành vùng đất chết.
– Cư dân Chăm ở vùng nguy cơ nhiễm xạ này chiếm số lượng rất đông. Đó là điều cần xét trước tiên, khi muốn xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân.
Nhận xét
Nhìn chung các ý kiến phản hồi của độc giả Inrasara.com tuân thủ khá chặt chẽ các quy ước trên. Lác đác xảy ra vài sai phạm, nhưng không đáng kể và có thể chấp nhận được. Cùng đề tài này, nếu đặt bên cạnh vài trang mạng khác, dễ nhận ra sự khác biệt.
Bạn tin tôi đi, Inrasara có đủ khả năng và bản lĩnh để điều tiết website của mình.
Cuối cùng, ngày 24-3, vì chưa có gì mới, nên tôi đã thông báo dừng bàn về chủ đề này rồi.
Mong bạn mọi điều an lành. Chúc tất cả con dân Việt Nam hạnh phúc và may mắn.
Thân mến
Inrasara
*
Ghi chú: Nguyên văn bức thư (xin cho giấu tên, dù là nickname tác giả):
Xin đừng làm tình hình phức tạp thêm
kẻo bị chụp mũ là tuyên truyền
tá lả
Cháu rất cảm phục vì chú đã
dám nói thẳng quan điểm của
mình
về Nhà máy điện
hạt nhân sắp được xây dựng tại Ninh
Thuận
Nhưng gần đây cháu thấy nhiều bạn đọc lợi
dụng
diễn đàn này để phát
ngôn lung tung
thậm chí nói
xấu những người có trách nhụng
Vì vậy cháu nghĩ chú
cần cân nhắc khi chú
tiếp tục bàn về vấn đề nù
một khi nó đã
được
Quốc
hội
thông
qua.
Một
độc
giả
của
Ra
Sa
ra
Tôi đọc mấy bài viết của anh mà rưng rưng nước mắt. Tôi lo lắng bất an vì thảm họa hạt nhân 1 thì tôi lo lắng về sự biến mất nền văn hóa Champa gấp bội.
Nhà nước này hãy vì nhân dân Việt Nam và người Chăm
“Bạn biết đó, tôi chưa bao giờ là con người quá khích hay có tinh thần dân tộc cực đoan ở bất cứ đâu hay trong bất kì lĩnh vực nào.”
Anh Sara là thế! Đáng yêu làm sao!!!… Yêu anh lắm, và tội anh quá – anh phải gánh cả một dân tộc… Đọc anh tôi mới thấy hết nỗi cô đơn của con người… nỗi cô đơn của 1 trí thức chân chính…
“Vì vậy cháu nghĩ chú cần cân nhắc khi tiếp tục bàn về vấn đề này một khi nó đã được Quốc hội thông qua”…
Hình như vấn đề này (ĐHN) còn đang thảo luận, chưa trình lên Quốc hội thì phải. Nhưng cho dù được Quốc hội thông qua đi nữa khi mà dân bất an, lo sợ thì hà cớ gì phải bắt dân im miệng chứ. Lạ đời!
Tự do ngôn luận chính là đau và “kêu” đau, là “rên”, là than thở. Tôi thấy bà con Chăm mới “kêu” và “rên” thôi chứ chưa “đòi”. Vậy mà đằng này bảo phải im miệng cho dù đau đến cỡ nào, hỏi ai mà chịu nổi cơ chứ?!
Thiết nghĩ bạn “Độc giả thơ Inrasara” viết như thế hẳn có nguyên do của nó, nếu bạn nói vậy thì diễn đàn này lập nên làm chi. Đây là nơi trao đổi thông tin, sự cho và nhận cho tất cả quí độc giả. Riêng về điện hạt nhân chúng ta không phải chuyên ngành nên không hiểu biết gì nhiều, chỉ thông qua như vậy để mọi người cùng bàn luận và tìm hiểu thêm. Một khi Quốc hội đã thông qua, nếu thấy chưa được lòng dân, nếu thấy nhiều vấn đề phát sinh khác không có lợi, thì vẫn có thể gỡ bỏ được. Đây là vùng đất Chăm tồn tại lâu đời và không thể dời đi nơi khác.
Diễn đàn này không phải mọi người dùng để châm biếm, đả kích, bôi nhọ ai đâu. Tôi chưa thấy điều đó. Đây là nơi hội tụ những bạn yêu người Chăm (trong cộng đồng dân tộc Việt Nam), yêu văn hóa Chăm, quan tâm các vấn đề về cộng đồng. Thế bạn “Độc giả thơ Inrasara” nghĩ sao về điều này, nếu bạn nói và viết như thế thì mọi người nghĩ sao? Diễn đàn này đến nỗi dân bình thường cũng thường xuyên lên xem để trao đổi, theo kaka biết, nhiều bạn không phải học “cao” nhưng vẫn biết và thường xuyên lên xem tin tức, bạn nên nghĩ thấu đáo hơn một chút.
Thân mến
Không có gì quá muộn! Măc dù đã được Quốc hội thông qua, nhưng nếu đó là vấn đề an nguy của dân tộc thì mọi dự án đều có thể hủy bỏ. Chương trình xây dựng nhà máy ĐIỆN HẠT NHÂN tại Việt Nam có thể là một vấn đề an nguy cho dân tộc nói chung đó!
Sara à! Chắc anh biết thừa mấy vị quan Chăm nhà mình cũng có mấy vị sếp ở đầu nghành đấy nhưng đều là con RÙA cả đấy anh à! Làm gì họ dám lên tiếng để gọi là biết bảo vệ quyền lợi cho đồng bào Chăm ta chứ nói gì dám hó hé đến dự án ĐHN ở Ninh Thuận…!
Ở Pangdurangga ta cứ một trăm người chỉ cần có một người biết tự hào Chăm thì cộng đồng ta có một ngàn người tự hào vì người ấy!
Anh Inra ơi, thương tụi em với. Anh quen biết nhiều, anh đi nhiều nói giùm cho tụi em ở quê thấp cổ bé họng.
Các bác các chú có điều kiện học cao đi xa, lấy vợ xa (có khi lấy vợ ngoài Chăm) an toàn rồi, thoát nợ rồi. Tụi em tối ngày chỉ biết bám làng bám plây thôi. Có học thì cũng vậy, nếu còn giữ được mẫu hệ Chăm mình thì không thể nào bỏ làng plây đi. Buồn lắm anh Inra à. Không biết ai mà than, phó thác mạng sống mình cho hạt nhân thôi.
Khi nào về quê nhớ ghé thăm nhà em mắm muối anh nhé. Mấy đứa con em hãnh diện bác nó lắm.
Anh Inra bảo trọng.
Em gái.
Đây là đề tài được xã hội (chí ít cũng là độc giả của trang mạng này) quan tâm và ngóng tin. Tôi hoàn toàn không đồng ý với nhận định “cần cân nhắc khi tiếp tục bàn về vấn đề này một khi nó đã được Quốc hội thông qua”. Quốc hội là của dân, do dân, vì dân. Quốc hội thông qua mà dân không muốn, chưa muốn, chưa hiểu, chưa biết, chưa yên tâm… thì QH cần làm rõ. Chúng ta bàn, thắc mắc, ý kiến… trên nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch, rõ ràng thì chẳng việc gì phải cân nhắc.
Tôi cũng không đồng tình với nhận định “Đại biểu Quốc hội Chăm là người đại diện chính thức của đồng bào Chăm”. Bất kể vị đại biểu QH nào được bầu bán tại Ninh Thuận cũng là/ phải là “người đại diện chính thức của đồng bào Chăm” đơn giản vì có sự hiện diện của đồng bào Chăm ở Ninh Thuận. Nhận định như thế thì tội nghiệp cho bà Đàng Thị Mỹ Hương và vô hình chung khiến dân tình nghĩ rằng những vị đại biểu QH còn lại là người Kinh thì sẽ là/ là/ phải là “người đại diện chính thức của đồng bào Kinh”. Trật hết cả đường cả lối thì nguy to. Dự án ĐHN tác động đến nhiều vấn đề: Kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội, nhân mạng, tộc người… trong đó có đồng bào Chăm với những đặc thù cần chú trọng xem xét chứ không chỉ tác động đến đồng bào Chăm.
Như dự định ban đầu khi đọc các bài liên quan đến ĐHN trên INRASARA.COM, tôi đề nghị cei Sara tổng kết những thắc mắc, gửi chất vấn đến Đoàn Đại Biểu QH để yêu cầu được giải đáp và đăng tải đầy đủ các giải đáp để đồng bào, độc giả (nghĩa là Nhân dân – những người khai sinh ra QH và bầu bán cho các ĐBQH để làm đại diện cho họ). Quang minh, chính đại thôi.
Vấn đề không phải ai làm mà là ai có khả năng, trí lực, có điều kiện, được tin tưởng thì làm đại diện, thay mặt hoặc thậm chí nhân danh cá nhân.
Kính
“Chúng ta đã thấy Nhật là một đất nước tiên tiến như thế nào, nhưng chỉ một trận sóng thần của họ đã làm cho nhà máy hạt nhân ở Fukushima trở nên mất an toàn và làm cho Nhật thay đổi chính sách về điện hạt nhân.
Chúng tôi nghĩ rằng cần thay đổi tư duy. Nếu những điều đã đưa ra trong nghị quyết của Quốc hội, của Đảng, bây giờ so sánh với thực tế có những điều không phù hợp nữa, thì mình có thể thay đổi”
Gs Nguyễn Minh Thuyết
Nhiều còm nghi ngờ “người yêu thơ Inrasara” là bên an ninh thì không công bằng. Tại sao cứ hồ nghi? Tại sao không nghĩ bạn đọc này là người bạn từng yêu quý Inrasara mà khuyên nhà thơ. Tôi có đọc thấy nhiều người đã khuyên Inrasara mấy điều khác còn đáng nghi hơn, mà tại sao ta lại nghi bạn này?
Hãy nhìn lời khuyên này về phía tích cực thì sẽ thấy sáng lên đôi điều. Tôi chỉ hơi tiếc là nói Quốc hội đã quyết, thì không nên bàn. Vẫn có thể bàn, và có thể thay đổi chứ!
Bạn đọc thân mên
Thời gian qua, tôi nhận được nhiều phản hồi. Ở đó có mươi phản hồi, bởi sự phản đối ĐHN mang tính chính trị với lời lẽ quá gay gắt, tôi đã không thể OK. Nói trắng ra, nếu tôi chấp nhận đăng, thì coi như trang mạng này tự đưa mình vào ngõ cụt. (Cũng không nên hỏi các bạn đọc này là Chăm hay Kinh, hay dân tộc nào đó; ở trong nước hay hải ngoại).
Một diễn đàn đã tồn tại gần 5 năm qua, tự nhiên để mất đất diễn dành cho các vấn đề Chăm, thì phí biết bao. Đó là điều không ai mong muốn cả.
Cũng có không ít phản hồi trong đó có vài ý hay, nhưng bởi lời lẽ chưa đúng mực, tôi phải chỉnh sửa và CẮT – DÁN đôi chỗ. May là cho đến lúc này, chưa có bạn nào phản đối sự “biên tập” bất đắc dĩ đó.
THông tin cho bạn đọc biết, để mong được hiểu nhau hơn.
Thuk siam!
Inrasara