“Cho bạc cho vàng, không ai chỉ đàng đi buôn”, người Việt nói thế. Tôi thì khác, nhiều lần chỉ đàng cho Cham đi buôn, ngay khi tôi còn buôn bán thứ hàng ấy, mới lạ.
Chakleng có giàu không? – Có, ở tầm Cham, và còn có thể giàu hơn nữa, nếu…
Dân Chakleng học hành nhiều, làm cán bộ, nhân viên Nhà nước hay mở Cty thì miễn kể, nay xin nói về ngành nghề dân tộc: Thổ cẩm.
Trước 2005, Chakleng chưa ai giàu lên nhờ thổ cẩm, ngoài Cty Inrahani. Chỉ khi Cty này đi xuống, mươi hộ Chakleng mới phất lên, và phất mạnh.
Từ đâu? – Từ tiếp nhận thành quả đổi mới của Cty Inrahani: Máy bán công nghiệp, ở đó đa phần hàng hóa được mang lên Tây nguyên, bán. Ngoài ra không hướng nào khác, mới hơn.
Tại sao không thể ĐỔI MỚI, để làm khác đi, cho giàu hơn lên?
Cty Inrahani lớn mạnh, qua đổi mới. Đổi mới như thế nào? Chuyện đã kể, nay tóm 5 điểm chính:
[1] Về hàng hóa: Đổi mới từ phối màu cho đến sắp đặt hoa văn, đa dạng và bắt mắt. Chế tác, từ hàng thô, Cty Inrahani tạo hơn 300 mẫu mã khác nhau tung ra thị trường.
[2] Về kĩ thuật, vẫn giữ 2 khung dệt quen thuộc, tiếp nhận khung dệt cao cấp của Cham xưa, Cty Inrahani nâng cấp thành khung dệt bán công nghiệp, qua đó hàng ra đều mái, năng suất gấp trăm lần lối cũ.
[3] Về tiếp cận thị trường, Cty Inrahani không mang hàng lên vùng dân tộc, mà tiếp cận với khu vực phát triển, càng giàu càng tốt. Nhiều đại lý tại trung tâm các thành phố lớn được mở ra qua cách nghĩ đó.
[4] PR, lan tỏa hàng thổ cẩm dân tộc Cham ra thế giới. Thổ cẩm Cty Inrahani đi qua các nước tiên tiến: Nhật, Đức, Ý, Pháp, Singapore…
[5] Tinh thần mở, Cty Inrahani không chỉ tiêu thụ thổ cẩm Cham mà còn khai thác hàng của dân tộc khác như: Thái, Mông, Mường… Lắm lúc hàng Thâí như “khăn mỏng” còn vượt trội hàng Cham.
20 năm qua đi, bà con Chakleng có “đổi mới” gì thêm chưa? – CHƯA! Chẳng những thế, ta con thụt lùi. Sau đây là câu hỏi và GỢI MỞ nhiều lần tôi nói với bà con Chakleng và cả anh chị em ở Làng Nghề Mỹ Nghiệp:
[1] Mẫu mã ta đơn điệu, đếm lui đếm tới trên dưới 50, mà toàn mẫu của Cty Inrahani để lại, tại sao không nghĩ cách sáng tạo thêm.
[2] Ta chưa tìm cách tiếp cận thị trường khác lạ và rộng lớn hơn, trong khi Cty Inrahani đã mở đường. Từ thành lập, Làng Nghề còn chưa một lần xuất ngoại nữa!
[3] Nếu hôm nay mươi hộ Chakleng làm giàu bằng đẩy hàng lên Tây nguyên, tại sao các bạn trẻ không mở lối đi khác, như bán online chẳng hạn.
[4] Nếu hàng đang lưu truyền bão hòa, có thể trở lại “truyền thống hơn truyền thống” không? Trồng dâu, nhuộm lá cây…
Tất cả, cần đến đầu tư TRÍ TUỆ, và chấp nhận chịu THUA LỖ một thời gian. Ai có thể?
[1. Hộp bộ mỹ phẩm – Huy chương Vàng 1998, 2. Giỏ Nhật “sáng tạo” ăn khách một thời, 3-4-5. Dự Triển lãm châu Á – Nhật, tại Thụy Sĩ & Pháp]