Dòng sống là dịch, chuyển dịch không ngưng nghỉ…
Tôi luôn nhìn tôi ở thế động, phân tích, mổ xẻ mình, người và vật trong tương quan giữa tôi và thế giới xung quanh, ngày qua ngày – trong chiều hướng động, phát triển – theo kiểu Sartre!
Và để tránh tự lừa, tôi không ngại nhìn vào chiều sâu, mặt trái, bề tối tôi. Phân tích và bày chúng ra mặt giấy, để suy nghĩ sâu hơn về chúng.
Ngoảnh lại mình hôm qua, là đặt nền móng mới cho hôm nay để hướng đến tương lai. Cho tôi, và cho xung quanh, dù có đau tới đâu.
Các bài học kia dẫu có đắt tới đâu cũng không nên là kinh nghiệm cứng ngắc, bởi cuộc sống luôn động, chuyển dịch không ngừng. Thử kiểm…
[1] Kỉ luật sinh hoạt
Ăn, ngủ, thể dục, giải trí vẫn đúng giờ giấc, điều độ – như từ 40 năm trước. Thi thoảng có xao nhãng chút chút, tôi tuyệt không vi phạm nguyên tắc.
[2] Kỉ luật hiểu biết
Tôi không tò mò biết về đời sống của ai đó, xem ai đó làm gì, nghĩ gì. Lên facebook, tôi không bấm nút “home” lướt mạng. Mọi cái biết của tôi phải do tôi chủ động.
Bao vụ việc xảy ra trên thế giới, tôi bỏ ngoài tai. Tôi không cho tâm trí mình đầy ứ với mớ tin tức, nếu chúng không hỗ trợ cho suy tư tôi.
Tôi không cần biết ai đó nghĩ gì về tôi, thế nên tôi không cho người thân méc lại chuyện ai khác nói hay viết xấu tôi, những cái xấu đó đến từ cộng đồng Cham thì càng.
Tôi không biến mình thành thứ phản ứng mà, chỉ khi điều gì đó ảnh hưởng đến cái chung, tôi mới tỏ thái độ – dứt khoát.
Tôi theo đuổi mục tiêu của tôi, tư tưởng tôi, hành trình sống và viết của tôi.
[3] Kỉ luật việc làm
Tôi không can thiệp vào đời sống riêng tư của ai đó, không ý kiến hay bình luận về họ. Ông bà Cham nói ‘Brah dalam padai, hatai dalam tian’: Gạo nằm trong thóc, tim bọc trong bụng.
Đọc [sách, tiểu luận chứ không là báo] và ghi chép đều đặn. Viết đều đặn, như nhân viên hành chánh mẫn cán.
Lên facebook viết suy nghĩ, việc làm của tôi, đưa thông tin về điều tôi biết, qua đó tút được bạn đọc bổ sung, cụ thể và đúng hơn nhằm giúp người tiếp nhận thông tin chuẩn hơn.
Con người là hành động của hắn, hành động không từ phản ứng do hay tác động từ ngoài, mà từ chính hắn.
Về Chakleng hưu, tôi hạn chế tối đa công việc từ ngoài vào. Đã từ bỏ Chủ tịch Hội đồng Thơ, từng từ chối cố vấn cho Dự án Hội đồng Anh, Ban Giám khảo Giải Sách Hay IRED… Khi đã nhận, đã hứa thì giữ lời, “hết mình & tới cùng” .
Đó là các việc từ ngoài, tôi coi đó là tiết mục phụ. Còn lại khi “không có việc gì làm”, tôi mới hành động đúng nghĩa. Khi ấy tôi mới là tôi như là TÔI?
P.S.
Từ năm 2021, tôi suy nghĩ gì, và đã viết gì?
Chữ nghĩa của tôi năm qua xoay quanh ba trục chính:
Xã hội lan tràn giả trá, lừa dối và chạy theo bao hư ngụy, làm sao Cham vẫn là Cham – là ưu tiên hàng đầu. Làm sao cộng đồng Cham có tác phẩm – chỉ cần một cuốn mỏng thôi, để “cầm tay”.
Mặt đất bị cào nát, con người xả thải giết chết dòng sông, làm ô tạp biển cả, rồi bầu trời bị nhiễm độc từng giây phút, vân vân – mỗi cá nhân hành động thế nào để cứu trái đất, cứu vãn niềm hi vọng tương lai thế hệ đến sau?
Văn học ngoại vi bị kì thị và bị đẩy ra ngoài lề, làm thế nào nó có mặt công bằng và sòng phẳng trong thế giới chữ nghĩa Việt, để không chỉ độc giả được hưởng lợi, mà cả nền văn học đa dân tộc Việt Nam có cơ hội mở mặt với khu vực và thế giới.