[hay: Ông Sara tự khoe khoang! & Có nên khoe khoảng?]
Chakleng làng tôi to cỡ trung bình, số dân trung bình mà thủ đắc cả đống guiness khủng.
Là tên làng cố nhất có mặt trên bia kí: Patau Tablah, thế kỉ XII; quê quán ông bà nuôi vị vua anh minh nhất lịch sử Champa Pô Klong Girai: Ong Paxa Muk Chakling.
Xưa là thế, còn nay…
Dân Chakleng gốc ngon đã đành, ‘urang parat’ qua lò luyện tội Chakleng cũng làm nên guiness nốt.
Bên này, Châu Văn Mỗ từ palei Cok, “Thứ trường” Bộ phát triển Sắc tộc, lập Hội Bảo trợ thế hệ trí thức Cham hiện đại đầu tiên. Sau “giải phóng” mãn hạn tù về, còn lãnh chức Hội trưởng Bảo thọ làng làm nên vài vụ cải cách sáng giá.
Bên kia, Thiết Ngữ nhà ngay sau bờ rào nhà mẹ tôi tập kết ra Bắc từ 13 tuổi, “cách mạng” về làm đến chức Phó Sở Giáo dục Thuận Hải [cũ]. Cũng thuộc hàng quan to trong cộng đồng Cham, đảng viên Cộng sản thanh liêm nhất mà tôi từng thấy.
“Ni Cộng sản ni Cộng hòa”, là Ja Mrang, thầy dạy tôi lớp Nhì sau là thủ lĩnh Fulro Chàm dọc ngang núi-phố-làng. Bà Trời bạn cho ông đủ thứ tài, đá bóng và ca hát, kể chuyện và xách động, còn vụ đàn bà ông là tay anh chị đích thị!
Dân Chakleng nổi [và mang] tiếng ‘chơk’ (nổ, thổi) chả oan tí nào. Quý anh ‘chơk’ đã đành, quý chị cũng chả thua kém. Trai làng khác qua tán gái Chakleng túi phải đeo bút [nghĩa là phải có học] mới được mở cửa cho vào. Ớn thế, nên bị cánh trai làng khác đặt chuyện cho bõ ghét.
Chuyện kể, có tay mơ nọ đóng bộ, túi đeo đến ba cây bút bi xanh đen đỏ qua chơi. “Trí thức” cỡ vậy, nên ngay tối đầu tiên đã được nàng tiếp “tới bến”. Anh chàng phờ phạc người, tối ngủ lại. Nửa đêm ngủ mớ sao ấy kêu trâu “dí… dí… hò… hò…”, khiến cô nàng vùng dậy hoảng lên. Ông bố biết bị lừa, cầm roi ‘yong’ đuổi chạy thấy bà ngoại.
Vụ việc nói lên cái điều, Chakleng mê muội trí thức đến… khờ.
Chữ nghĩa, và chỉ có chữ nghĩa… thế mà chẳng có sinh linh nào dại dột tham gia “chiến trường Akhar thrah“.
Hai mươi năm nội chiến, không ai làm lính lên lon trung sĩ. Hòa bình, cũng chẳng có mống nào vượt biên làm Chàm kiều. Cũng là một dạng guiness.
Đặc biệt – nêu vụ này ra mấy anh an ninh đọc phải chớ có rầu – dân đất này cực kì khinh “nghề” công an. Khinh từ xa xưa cho chí hiện tại, cả khi ngành Công an tăng giá vùn vụt, nó cũng chả thèm.
Nữa, mọi guiness xã hội lớn nhỏ Chakleng đều ôm trọn về mình: Được nhà nước đầu tư cao nhất, đang sở hữu Xe trâu cổ nhất, Kut hiện đại nhất, Đám khô đầu tiên, giải quyết Kut lihin đầu tiên và gọn nhẹ nhất, Sân Đám đa năng ngon lành nhất, Sân vận động hoành tráng nhất, Du lịch “làng sen” đầu tiên, và Nhà Trưng bày Văn hóa Cham oách nhất, tự mở nhiều Hội thảo làm mới palei bài bản nhất, qua đó thủ đắc nhiều món cải cách xã hội nhất, vân vân.
Tiếp…
Mưdôn Tìm nghệ nhân trống Ginang kì tài thì miễn rồi, ngay Klơng Thân em ruột bà nội tôi, chức lý trưởng bé tí mà mọi rắc rối to nhỏ của cộng đồng Cham như thỉnh nguyện thư đến Tổng thống Thiệu, cũng phải nhờ đến tay ông. Đụng đầu bị câu lưu mấy trận cũng không chừa. Ông có hai bà vợ 15 đứa con, cũng là thành tích đáng lưu danh. Cham coi kẻ đa tài, đa [dũng] cảm, và đa tình là chuyện bất đắc bất nhiên của đàn ông tầm cỡ.
Thêm cái cuối [chưa hẳn là cuối cùng] rất đáng đưa vào guiness, Chakleng có nhà văn đầu tiên: Inrasara!