Ngạc nhiên, hoài nghi, suy tư lại điều đã được suy tư, đặt câu hỏi và đẩy câu hỏi tới cùng, là việc làm và cái vui của triết gia. Tất cả không phục vụ cái gì cả, ngoài thỏa mãn TÌNH YÊU CÁI BIẾT. Tôi biết gì? Tôi là ai, tôi đến từ đâu rồi đi về đâu, tại sao sống, ý nghĩa và mục đích của sống là gì, vân vân.

Con người là sinh vật lí trí, nhưng lạ, chúng ta lại lười nhác suy tư. Suy tính [La pensée calculante: tư duy tính toán] để giải quyết vấn đề đời sống sao cho hiệu quả thì có, chứ suy tư chiều sâu mang tính triết học về sinh phận con người – không.

Hãy sống như bùng vỡ

một bùng vỡ không cần đến tiếng động ồn ào

(“Đoản thi dành cho con”-1982)

Tạm nhại tiêu đề cũ để nói chuyện mới. Nó như vầy, Chế Đôn học Phật nghe đồn đến tận thạc sĩ, vậy mà cứ đòi theo tôi làm môn đệ, phần mình hỏi, còn kêu bà con hỏi nữa. Mấy câu hỏi không làm khó tôi, mà khó bạn facebook. Thôi thì giải minh một lần, cho trót.

Ghi lại từ trải nghiệm cá nhân, rất THỰC, ở đây và lúc này, chứ không qua sách vở, dù tôi mang tiếng con mọt sách.

“Chính sự thật ‘nhạy cảm’ nhất, như vụ 7 sinh linh Cham An Nhơn bị giết oan – là sự thật đáng được kể ra nhất, cho các bên làm bài học”.

Tút sáng nay, bạn hỏi, tôi cần có giải đáp thỏa đáng.

[1] Hỏi: Sara cho rằng mình 40 năm [15-55 tuổi] khiếm tốn, hà cớ đột ngột thay đổi, để bị chê là khoe khoang? Có bí ẩn gì ở đây không?

– Đây là câu hỏi vui, và… độc. Bởi nó không sai một li. Tôi khiêm tốn là thật, cứ đọc lại “Bí mật của thất bại-04. Tôi khiêm tốn một cách đáng ghét như thế nào?” sẽ rõ. Mươi năm qua, tôi bị không ít người cho khoe khoang, cũng trúng luôn.

[hay. Tâm Phật khẩu xà chỉ là thứ ngụy biên thô lậu]

1. Ariya Glang Anak, câu-99:

‘Rup ita hagao patwah ôh thau ka drei

Habiên bbôh pak halei mưng thau laic thibar’:

Thân ta hên xui, may rủi ai có thể biết được

Mãi khi chuyện xảy đến, ta mới hiểu nó thế nào.

Tin về giải thưởng S.E.A Write Award, tôi trả lời vnExpress: “May mắn luôn có mặt kịp thời”. Tôi đã như thế, và bạn cũng sẽ như vậy. Thử giải minh nét căn bản nhất: ngôn từ. Ông bà Cham nói:

Pauh Catwai:

‘Krung adat mưng muk kei/ Kôic nao pablei laic ô xanag’:

“Văn hóa ông bà ngàn xưa/ Hốt đi bán, rằng đã hết thiêng”

Tác phẩm của tôi, in lần 3 có: Lễ Tẩy trần tháng Tư, Văn học Cham khái luận, in 4 lần: Văn hóa Xã hội Cham – Nghiên cứu & đối thoại, Minh triết Cham.

Kadha – Danak Gru Urang dù chỉ là bản thảo cuối, vừa mời chào đã có đến 50 người đăng kí mua. Tôi chỉ bán đúng chục 12 chẵn, cho người ngoài cuộc. Để các bạn góp ý, yêu cầu bổ sung sách sẽ chính thức ra mắt vào Katê 2024. Khi đó bạn nào mua hôm nay sẽ được tặng.

Vụ Rừng Kapet,

Giới showbiz Việt Nam thì thôi rồi, họ chỉ quanh quẩn quần áo, giường chiếu với phát âm hở môi miệng [không giống showbiz Trung Quốc phát ngôn về Biển Đông]. Nhà văn thì khác, được xem là tinh hoa, tiếng nói lương tâm của dân tộc, thời đại.

Thế nên, tôi thử vòng qua facebook các nhà văn Việt Nam, mong phát hiện ý kiến khác hơn, độc hơn, để tham khảo – KHÔNG GÌ MỚI CẢ, ngoài video clip của một nhà văn lão thành Hoàng Quốc Hải với các tút ngắn phản đối lác đác. Chưa có nhà văn nào “hết mình & tới cùng”. Buồn không?

Dường nhà văn Việt Nam nghe tin về Kapet như chuyện xảy ra ở đâu đó, như bao chuyện khác, chứ không phải sự vụ nghiêm trọng nơi quê hương, hay chỉ là việc nội bộ Cham, chứ không của chung Việt Nam.