Hai “cư sĩ” Bà-la-môn & Thơ

Phú Đạm, anh ruột tôi, & Hàm Bộ anh họ tôi: Hai khuôn mặt đẹp hiếm hoi mà tôi biết.
Hai sinh linh khác nhau trời vực.
Anh Đạm tạng người yếu, và đẹp; anh Bộ có dáng đẹp của sư tử, như Vivekananda.
Anh Đạm ưa rượu, được mời là ngồi vào, biết mình sắp say thì đứng dậy lặng lẽ về, không phiền ai; anh Bộ thì khác: gặp tôi chỉ có trà với trái cây. Từ Sài Gòn về, tôi ưa đạp xe 7 cây số qua nhà anh, anh không có nhà, thì đạp thẳng lên rẫy.
Anh Đạm viết khoảng trăm bài thơ tiếng Cham; anh Bộ thì chưa, hay không viết gì cả.
Tôi thương anh Đạm, như thương “thằng em”; anh Bộ ngược lại, tôi gọi anh là guru của tôi. Vân vân cái khác…

Giống nhau ở cả hai là ít nói, kiệm lời; chúng tôi có thể ngồi với nhau cả buổi mà không nói gì. Nhất là họ KHÔNG NÓI XẤU về ai. Tuân thủ lời dạy trong The Laws of Manu: không làm tổn thương sinh linh khác dù sau lưng “From gambling, idle disputes, backbiting, and lying, from looking at and touching women, and from hurting others” (II.179).
Thân mình bị mình chịu đựng, như anh Bộ, không than vãn, kể lể.
Với sinh phận khác, như anh Đạm, khi biết tôi bị “nạn”, anh bảo, tầm của chú thì anh không phải khuyên. Dẫu sao chú vẫn là con người, “Rüp ita ukan batau ngan basei”: Thân ta nào phải đá hay sắt (Ariya Glang Anak, câu 81) – nếu có nóng giận, đừng phản ứng gì cả là tốt nhất; còn muốn nói, cũng cần nhớ đến Ông Glang Anak: Chớ hỗn láo cho kịp tâm sân hận của mình (“mưxag pasumu tian drei” (câu 73)

Tôi đã có nhiều trang văn thơ về hai “cư sĩ” này ngay sinh thời của họ. Cuối tuần, xin trích 2 bài để tưởng nhớ anh linh hai anh.

1.
ANH ĐẠM

Có người thơ tấp tểnh đi buôn
lận lưng ít nắng quê làm vốn
đi, cứ đi phiêu giạt đất trần
chân sạn, buồn đầy, hai tay trắng

Hai mươi năm trở lại xóm thôn
cũ tiếng bò trưa, vầng trăng muộn
mới điệu cười, lạ nhịp sống

Hốt nhiên
chàng úp mặt
khóc oà.

2.
ANH HÀM BỘ

Hơn cả giấc mơ
đứng cao lớn trước chuồng bò
bảng lảng bước vào chiều chậm

nụ cười thằng Klu năm cũ
còn rất đậm bên triền sông đã chết
ai đi như chị đi?

chàng nông dân bỏ ngang xương đại học
không gió nào cản nổi

vòm tóc bướng bỉnh lẫm liệt
từ trai trẻ bay về
chất lượng sống chỉ đo bằng tháng năm làm phấn khích

giấu buồn ngày qua vào đáy mắt
mang vất vả hôm nay
không chỉ một lần
hoa xương rồng đồi trưa sẵn lòng cháy sáng

nhà Yogi khiêm nhẫn giữa chợ đời
lấy ai mà ban phát
khốn thay!

nụ cười kia sắp đi xa
vòm tóc kia sắp đi xa
ai biết!?