[1] Chuyện Dân biểu Cham

Sau giai đoạn Cham sống sót trở về, Cham ổn định, và có… Dân biểu của mình. Cuối thập niên 1960, hai ứng viên được cho là có cơ may hơn cả. Ứng viên-1 công lớn với Cham như thể thần tượng lại thất bại, bởi nguyên do bá vơ nhưng thực tế.

Sát ngày, bên Ứng viên-2 xài mỗi cái chiêu: “Ông ấy giỏi Cham nào mà chả biết, tội là ông khinh người. Bà con thấy đó, ra đường ông có biết chào hỏi ai đâu”. Mà đúng thiệt, thế là mỗi ngón đó thôi, ông đủ mất phiếu!

Lạ lắm, tôi chưa thấy mình già bao giờ cả!

Sống triết lí Cham, 55 tuổi – tuổi “đi vào rừng”, khi đã giao lại toàn bộ tài sản cho vợ con, cả khi 65 tuổi – “phong phanh giữa trời đất”, tôi vẫn nghe mình như đang ở tuổi đứng bóng mặt trời, chỉ khác nhau chút chút.

Vẫn dậy sớm, vẫn thể dục, lưng vẫn thẳng, bước đi vẫn thanh thoát, rồi vẫn mấy món điểm tâm giản đơn ấy mà không chán. Vẫn mỗi sáng là mỗi status, đều đặn, như ăn ngủ…

[Hay tôi đã sống sai?]

Thuở Trung học, ấn phẩm về Do Thái tràn ngập thị trường, tôi mua hay mượn về, đọc mê mẩn. Thích nhất là mấy mục nó hơi giống Cham. Đã bàn năm 2011: “Cham có thông minh không?”, nay kiểm lại.

4 thứ giống: Hai dân tộc cùng luân lạc, Tôn giáo không cho ai vào đạo của mình, chỉ có con của mẹ mới là đứa con Do Thái, và tinh thần người nữ khá giống Muk Thruh Palei.

Phạm Công Thiện chết, trước đó Nguyễn Hiến Lê chết. Có sự nghiệp tàn độc như Hitler cũng chết, hay cao cả như Tolstoi rồi cũng chết.

1. Hölderlin:

Giàu sang trong công danh sự nghiệp

Nhưng một cách thơ mộng, con người sống trên mặt đất này.

Full of merit,

yet poetically, man dwells on this earth.

Thử xét 3 tiết mục.

[1] Từ con người…

“Thầy Minh Tuệ có làm gì bà đâu, mà bà la lối thầy” là câu hỏi tôi thường xuyên bắt gặp, và người nói đinh ninh mình… trúng. Bởi nhìn phớt qua, nó có vẻ như thế thiệt.

Bạn là nhân vật ảnh hưởng đến cộng đồng, một người “trí thức” “tu trí tuệ” [như bà NPH] có quyền lên tiếng, tán thán, phê phán hay bênh vực. Đó là với các nhân vật đang sống, đạo sĩ Minh Tuệ là một.

[… đầu tiên & cuối cùng]

“Biểu tượng” là chữ tôi dùng ở bài đầu tiên, khi hiện tượng Minh Tuệ xuất hiện. 5 tháng đi qua, biểu tượng ấy ngày càng sáng rỡ, chói lòa.

Tôi gọi ông là “đạo sĩ”, hàm nghĩa: Người đi trên đường, kẻ hành đạo theo nghĩa nguyên ủy nhất của từ.

Minh Tuệ là ánh sáng. Ánh sáng ấy đến tự nhiên như nhiên, không làm gì cả vẫn khiến bóng tối kinh hãi. Và giật mình…

Độc địa nhất: Thằng tào lao, thằng ba trợn.

Và cả hài hước [đen] nhất: Cu Tuệ đã sao kê chưa?

Chỉ là vài cá biệt.

Còn thì ánh sáng lan tỏa khắp. Chúng sinh các nơi tùy duyên mà đón nhận. Ở đó bật ra bài học vô cùng thâm hậu:

Từ thiện lớn cỡ nào cũng không bằng từ thiện giới cho chính anh.

A-di-đà Phật.

[hay. Làm sao để giải/ thoát khỏi lời nguyền?]

Lời nguyền, có; giải lời nguyền, có; nhưng nó ở đâu và làm thế nào? Ariya Glơng Anak, câu-3:

‘Gram xarawan duix di haget bloh ô thah/ Bbai tapuh di graup nưrah tagrang kađong pak halei’: “Đất nước tội tình gì mà không thoát/ Đã dâng chuộc khắp rồi, hỏi còn vướng mắc nơi đâu?”

CHAM