TIẾNG NÓI TRÌ HOÃN
Có ai khóc cho miền Trung không
Có ai nói tiếng nói thật cho miền Trung không…
[Inrasara, “Miền Trung đau khổ… quen rồi”, 2017]
Có lẽ chúng ta đã quá chậm để học nói
tiếng nói thật đầu tiên
quá chậm cho Auschwitz hay Hiroshima cho
Việt Nam, Iraq, Syria và hơn nữa
3.000.000, 300.000, 64.000 hay 1.250 mạng người không là con số
98 hay 1 cũng không chỉ là con số
chúng ta đã quá chậm cho Dreyfus cho Nadia Anjuman
cho bước đi nóng vội của lịch sử
vẫn còn chưa chuẩn bị để học nói, chắc thế
tiếng nói mạnh mẽ hơn dứt khoát hơn
chúng ta quá chậm cho bất cập Dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận cho
bấp bênh thủy điện Sông Tranh cho
bất công Tiên Lãng
tính mệnh một cộng đồng một gia đình một sinh thể
chúng ta đã quá chậm quá khôn cho
một tiếng nói
trên bờ đập thủy điện Sông Ba chiều hè nắng đẹp
đám nhà văn đứng tạo dáng lấy ảnh kịp cho tút buổi tối
những tấm ảnh đẹp, chắc thế
chúng ta quên năm ngoái buôn Êđê dưới kia vừa hứng trận lũ lạ
không phải bởi ông Trời
kí ức bị bỏ quên
tiếng nói bị bỏ quên
sự nín lặng kéo dài quá lâu biến chúng ta thành đám người ú ớ
trước bất an của sinh phận bên lề
bởi
chúng ta đã quá quen với sự giả để có thể nói
tiếng nói thật
cuối cùng.
___________
Alfred Dreyfus: nạn nhân của vụ vi phạm tư pháp năm 1894, là nguyên nhân khủng hoảng chính trị nghiêm trọng ở Pháp dưới tên vụ Dreyfus (1898-1906); Auschwitz: trại tập trung lớn nhất của Đức Quốc xã dựng tại Ban Lan với số người bị giết rất lớn, đến nay vẫn chưa được biết chính xác; Nadia Anjuman: nữ thi sĩ trẻ Afghanistan bị gia đình chồng bức hại đến chết, chỉ vì tội làm thơ.
THE VOICE THAT COMES TOO LATE
Who weeps for Central Vietnam
Who dares speak one true word for Central Vietnam
Inrasara
Maybe we were late
late to learn the first honest syllable
late for Auschwitz
late for Hiroshima
late for Vietnam, Iraq, Syria…
and all the names turned to dust
Three million, three hundred thousand, sixty-four thousand, a thousand-two-hundred-fifty
none of them numbers
ninety-eight
one
not numbers.
We were late for Dreyfus
late for Nadia Anjuman
late for history’s impatient footsteps
and still
still we are unready
to speak a voice that is firm
that is fierce
too slow for Ninh Thuận’s nuclear gamble
for the quivering walls of Sông Tranh
for the injustice of Tiên Lãng
a life, a family, a village
we arrive late
too clever for courage
too hesitant for one clear voice
on the bright summer bank of Sông Ba dam
writers pose for evening posts
capturing perfect frames
perfect, yes
and we forget
forget the Êđê village below
that swallowed a strange flood last year
a flood not sent by the sky
memory walks away
the voice walks away
and our long silence
turns us into stuttering creatures
before the fear lived by those beside us
because
we have grown so fluent in falsehood
that we no longer know
how to release
that final
truth-shaped
word.
Notes
Alfred Dreyfus: Victim of a grave miscarriage of justice in 1894, which led to a major political crisis in France (the Dreyfus Affair, 1898–1906).
Auschwitz: The largest Nazi concentration camp in Poland; the exact number of victims remains unknown.
Nadia Anjuman: A young Afghan poet murdered by her husband’s family for the “crime” of writing poems.
MIỀN TRUNG ĐAU KHỔ… QUEN RỒI
Có ai khóc cho miền Trung không
có ai nói tiếng nói thật cho miền Trung không
Hôm qua…
mây độc Vĩnh Tân mù góc trời Bình Thuận
bùn bô-xit Nhân Cơ nhuộm đỏ Đắc Nông
ồn ào vậy thôi
đâu ai chết
Hôm nay…
nước thải Vũng Áng
biển Hà Tĩnh Quảng Bình trắng bờ cá chết
to chuyện mà chi
người chưa chết
Ngày mai…
bụi phóng xạ Ninh Thuận không vị không hình
người cũng không vội chết
lo gì
Sáng nay tivi vừa phát đoạn video clip quan đầu tỉnh cười tươi dưới biển
lên bờ ung dung nhấm nháp món cá biển
đang khi các con quan nghịch cát biển
chết ai đâu
Ai thay đổi được quá khứ?
ai sắp xếp lại tương lai?(*)
khúc ruột miền Trung oằn mình chịu trận
quen rồi…
________
(*) Ý Dalai Lama
CENTRAL VIETNAM SUFFERS… AND HAS LEARNED TO ENDURE
Who cries for Central Vietnam?
who speaks one true word for Central Vietnam?
Yesterday
Vĩnh Tân’s toxic clouds smudged the Bình Thuận sky
Nhân Cơ’s bauxite mud reddened Đắc Nông
so much noise
yet no one died
Today
Vũng Áng’s wastewater spills
Hà Tĩnh and Quảng Bình glow white with dead fish
a scandal, maybe
but people still live
Tomorrow
Ninh Thuận’s radioactive dust – shapeless, scentless
people won’t die right away
why worry?
And this morning
the TV showed an official
laughing in the sea
coming ashore to enjoy a plate of ocean fish
his children tumbling in the sand
no one died
not yet
Who changes the past?
Who rearranges the future?*
Central Vietnam bends again
bearing the blow
as always
as if used to it.
(*) Dalai Lama
Thật mới mẻ!