Jerome Rothenberg – with translation from Cham/Vietnamese & note by Alec Schachner
jacket2.org, 10-5-2016
Bài viết đã lâu, này xin đăng lại hầu bạn đọc nhân Katê nhiều niềm vui.
Bản tiếng Việt & tiếng Anh.
Lễ Tẩy trần tháng Tư bao quát phần lớn hành trình sáng tác thi ca của Inrasara cho đến nay. Thơ phác họa chặng đường đa dạng mà ông đã đi qua qua nghệ thuật kể chuyện, các thử nghiệm với nhiều hình thức tự sự khác nhau, cũng như chuyển dịch giữa thơ trữ tình và thơ tự sự.
Như mọi kẻ kể chuyện lớn, Inrasara rút chất liệu từ một mạng lưới trải nghiệm rộng lớn, đan kết quá khứ và hiện tại thành một tấm thảm của cá nhân và cộng đồng, hòa trộn giữa thực và ảo.
Lang thang qua nhiều vùng miền tri thức, từ lịch sử, văn học, văn hóa dân gian, âm nhạc, triết học, Ấn Độ giáo, Phật giáo, văn hóa đại chúng, đến hiện thực: thần thoại, chiến tranh, hòa bình, mùa màng, cộng đồng, truyền thống, giấc mơ, ngôn ngữ, nghi lễ, sử thi và đời thường, thơ Inrasara không chỉ cất lên khúc ca của người Cham trong lòng đất nước Việt Nam hiện đại mà còn của toàn nhân loại – khúc ca về hành trình tưởng tượng cái tôi, cùng vô vàn cảm xúc sâu kín trong thế giới toàn cầu hóa và hiện đại.
Thấm đẫm tinh thần sử thi Cham, thơ Inrasara vọng vang giai điệu uyển chuyển của Whitman và Hughes – một bản hòa tấu của trải nghiệm và minh triết nhân sinh, nắm bắt những tinh chất vừa riêng biệt vừa phổ quát.
Inrasara sử dụng tiếng Việt vô cùng tinh vi và triết lý, thế nên khó chuyển dịch sang tiếng Anh một cách trọn vẹn. Tất cả các từ Cham đều được in nghiêng và giữ nguyên bản gốc, với phần chú thích ở cuối sách.
Lễ Tẩy trần tháng Tư chuyển động qua nhiều tầng ngôn ngữ, từ các sử thi Cham và thơ cổ điển Việt, tiếng Cham thông tục cạnh tiếng Việt hiện đại, từ Hán-Việt, Phạn ngữ, Hán cổ, triết học Thiền, dân ca, vật lý học, sinh thái học, và hơn thế nữa.
Bằng việc sử dụng những yếu tố ngôn ngữ không tồn tại trong tiếng Anh, như hình vị phụ thuộc và hệ thống đại từ nhân xưng phức tạp, tiếng Việt chứa đựng vô số sắc thái tinh tế gần như không thể chuyển dịch. Tôi đã cố gắng giữ nguyên nhịp điệu tự nhiên của ngôn ngữ ở mức tối đa có thể, dịch từng dòng khi khả thi, và nhiều khi giữ nguyên trật tự thông tin của tiếng Việt để trung thành nhất với cấu trúc tự sự gốc.
Tôi hy vọng độc giả sẽ thấy ấn bản song ngữ này không chỉ là cẩm nang về văn hóa, truyền thống và đời sống Cham, mà còn là công cụ hữu ích để đi sâu vào chiều sâu của tiếng Việt hiện đại. Những cuộc phiêu lưu ngôn ngữ mang tính sử thi của Inrasara đi qua thơ trữ tình đến thơ tự do, từ đoản ca đến trường ca, băng qua địa lý của quê hương và tâm hồn, mời gọi người đọc bước vào một thế giới vừa quen vừa lạ, vừa bình dị vừa kỳ diệu.
+
ALLEGORY OF THE LAND
Not a few friends have scolded me for wasting time on Cham poetry
is there even a trifling scarcity of readers? Will there be anyone to
remember?
yet I want to squander my entire life on it
though there may only be around a quarter dozen people
though there may only be one person
or even if there’s not a single living soul.
One line of proverb – one verse of folk song
half a child’s lullaby – one page of ancient poetry
I search and gather
like a child seeking a tiny pebble
(pebbles that adults carelessly step past)
to build a castle for only myself to live in
a castle one day they’ll use for shelter from the rain – it’s certain!
+
This collection represents a broad range of Inrasara’s poetic oeuvre to date, tracing his diverse journeys through storytelling, his forays into a varying array of narrative modes and transitions through lyric and narrative verse. Like all great storytellers, Inrasara pulls from a wide network of experience, weaving together the past and the present into a tapestry of the personal and collective, blending the real and the mythical. Wandering across history, literature, folklore, music, philosophy, Hinduism, Buddhism, pop culture, myth, war, peace, harvest, community, tradition, dream, language, ritual, epic and the everyday, Inrasara’s poems sing not only the song of the Cham people in modern Vietnam, but also of all human experience – of our imagining of self and of the myriad innermost emotional lives of globalization and modernity. Deeply rooted in his readings of the Cham epics, Inrasara’s verse somehow also resonates with the flowing lines of Whitman and Hughes, a montage of human experience and insight, capturing essences both singular and universal.
Inrasara’s use of the Vietnamese language is highly complex and philosophical, and naturally impossible to translate into English to its full extent. All Cham language terms have been italicized and left in the original, with an index of notes provided at the back of this book. This collection meanders through the languages of the classic Cham and Vietnamese epics, colloquial Cham, modern Vietnamese, Sino-Vietnamese, Sanskrit, classical Chinese, Zen philosophy, folksong, physics, ecology and beyond. Through use of linguistic elements which do not exist in English, such as bound morphemes and a complex pronoun address system, Vietnamese contains a multitude of subtleties which are essentially untranslatable. I have attempted to retain the original flow of the language wherever feasible, translating on a line-to-line basis when able and often retaining the Vietnamese order of information, to stay as true to the original narrative architecture as possible. I hope that the reader will find this bilingual edition not only a guidebook to Cham culture, tradition and daily life, but also a useful tool to engage with the depths of the modern Vietnamese language. Inrasara’s epical lingual explorations wander through lyric verse to freeform, short odes to long narratives, across the geography of native land and soul, inviting the reader into a world both known and unknown, foreign and familiar, ordinary and wondrous.
Thật mới mẻ!