CHỮ TRONG THƠ,  TỪ CỔ ĐIỂN ĐẾN HẬU HIỆN ĐẠI  

1. Có thể nói, Thơ Mới là loại thơ nói, rất gần với văn xuôi. Một văn xuôi đẹp. Người đọc chỉ cần ghép các câu thơ lại để thành một đoạn văn xuôi có vần điệu. Xuân Diệu: “Khách ngồi lại cùng em trong chốc lát. Vội vàng chi, trăng sáng quá khách ơi. Đêm nay rằm, yến...

Sống triết lí-29. GIÒNG TRẦM & DANH DỰ

Đa số tôn giáo trên thế giới, tu sĩ hướng độc thân. Cham ngược lại, ông BUỘC phải có vợ. Có vợ, ông mới có ‘danok’ “nơi trụ” để lên chức, để hành lễ… Hơn nữa, ông là sinh linh ưu tú, có bổn phận truyền giống để hạt giống đó tiếp bước ông hành đạo. Truyền thống...

Hani-28. NHÂN LOẠI DỄ QUÊN

[1] Chị Muốn, chị họ và là bạn cùng tuổi Hani. Hôm qua chị được “lên ăn” ‘tagôk hwak’, tôi ghé qua ngồi cùng chuyện lai rai. Một cậu làng xa khi không nói: – Con người ta không biết ơn đâu, bao nhiêu người thụ hưởng thành quả khai phá thổ cẩm từ chị Trụ, hỏi chớ...

Sống triết lí-29. GIÒNG TRẦM & DANH DỰ

Vụ kiện rềnh rang ca sĩ ĐVH và tỉ phú Mỹ đang xảy ra, bên này: 20triệu usd, bên kia: 1usd kèm lời xin lỗi công khai. Nêu vụ này – xin không bình luận – để đặt lại vấn đề đồng tiền với danh dự. Ông bà Cham nói: ‘Dak lihik kabao yau, ô dak di mưlau bbok’:...

Ngụ ngôn Hậu hiện đại. CHUYỆN BẠN TÔI

[1] THỊT DÚI & NỖI ĐÍNH CHÍNH Từ Bangkok về, tôi đưa anh bạn dự Trại Sáng tác Đại Lải. Xong, chúng tôi cùng lên Thái Nguyên giao lưu. Bạn thơ ở Hội báo tin, vài giảng viên Trường Chính trị Trung ương có ý mời anh Sara bữa tiệc đạm bạc. Kêu đạm bạc chớ ở đó có dúi,...

Sống triết lí-28. PHONG CÁCH CHẾ BỒNG NGA

Viết về Chế Bồng Nga, đa phần tụng ca ngài “anh hùng”, qua những chiến tích – là cách của nhà báo và sử gia. Nhà văn thì khác, nhìn ngài ở và từ góc độ khác, đời thường và nhân văn hơn. 5 điểm rút ra từ cuộc đời và sự nghiệp của vị anh hùng này. [1] Tu luyện Sách Cham...

Hani-27. NGỤ NGÔN HẬU HIỆN ĐẠI

Hôm nay tôi chuyển tông, ôn lại chuyện đã kể. [1] VỢ TÔI LẤY TÔI LÀM GƯƠNG SÁNG Bà con nào mà thấy vợ tôi khen tôi, dám cá là trâu mọc hàm dưới. Riêng mỗi vụ, chẳng những bà khen mà còn lấy tôi ra làm gương cho mấy đứa con. Gương sáng nữa! Số là vào làm dân thành phố...

1 NGÀY TRONG ĐỜI… INRASARA

[1-12-2025. Ghi chép chi li để kiểm đời mình] CHUNG & NGHĨ. Chakleng văn vật ngàn năn giàu và đẹp, vậy mà… xấu hổ. Mang mấy hộp qua trả Ánh Hiền, ngang nhà cháu Ngân thấy đống rác góc Sân Vận động, nghĩ: “Chakleng tiệt nòi anh hùng rồi sao?” Đâu cần to tát, bạn có...

Sống triết lí Cham-26. BÀ TỔ LÀNG CHAM, SỰ HỌC & TIỀN

Nếu đàn ông Cham học là học về vũ trụ, về siêu hình, về con người [trong gia huấn ca dành cho nam Ariya Patauw Adat Likei], hay học về những gì “không bỏ vào nồi cơm” được [truyện cổ “Đi tìm học bán vợ”], thì người nữ Cham được đào tạo theo hướng khác – rất ư là...

Sống triết lí Cham-25. BÀ TỔ LÀNG DẠY NỮ CHAM ĐIỀU GÌ?

Xây dựng Bà Tổ Quê hương là 1 trong những ước mơ của tôi. Mươi năm trước tôi có bài dài, nêu vài nhân vật thực mang khả tính trở thành, nay trở lại với thi phẩm Kabbôn Muk Thruh Palei – gia huấn ca nổi tiếng này. Bà đã dạy người nữ Cham điều trọng yếu gì? [1] Về...